Obsesif kompulsif pozğunluq əsasən; Fərdin iradəsindən və özünü idarə etməsindən kənar birdən-birə şüurunda formalaşan və zehninə hakim kəsilən, narahatedici, tez-tez təhdid edici, davamlı və təkrarlanan, çox vaxt absurd və mənasız görünən obsesif fikirlər (obsesyonlar). Fərdi, lakin fərdin könüllü bir səylə zehnindən çıxara bilmədiyi və fərdin qarşısını ala bilmədiyi, obsesyonların yaratdığı narahatlığı azaltmaq və ya aradan qaldırmaq funksiyasını yerinə yetirən, təkrarlanan, ruminativ davranış modellərinin (məcburiyyətlərinin) yaratdığı psixi pozğunluqdur, əsasən obsesyonlara cavab olaraq.
Bir çox növləri olan elmi cəhətdən aşkar edilmiş vəsvəsələr, çox vaxt insanın özü tərəfindən "mənasız və gülünc" kimi qələmə verilir. Buna baxmayaraq, insan ağlına hücum edən bu davamlı və təkrarlanan fikirləri könüllü bir səylə aradan qaldıra bilməz. Müəyyən səviyyədə obsesyonlar o qədər şiddətlənir ki, fərd az qala öz obsesif düşüncələrinə uyğun olaraq gününü yaşamağa başlayır. Obsesyonların yaratdığı narahatlığı, təhdid qavrayışını və narahatlığını yatırtmaq, azaltmaq və ya zərərsizləşdirmək üçün bir yol axtaran ağıl, obsesyonlara qarşı tez-tez təkrarlanan və çox vaxt nəzarətdən kənar təkrarlanan davranış nümunələri inkişaf etdirir. Təkrarlanan, narahat edən, təşviş doğuran, zehnə hakim olan davamlı fikirlər və onların təsirini azaltmaq və ya aradan qaldırmaq üçün görülən təkrarlanan, son dərəcə narahatedici hərəkətlər indi insanın bütün həyatını zəbt edir və fərdə sərbəst yaşayış sahəsinə imkan vermir. Lakin bu qapalı dairə fərdin bütün şəxsi, iş, məktəb və şəxsiyyətlərarası münasibətlərdə funksionallığını ciddi şəkildə pozur.
İnsan həyatının adi axarında zaman-zaman bir çox amillərdən doğan şübhələr, narahatlıqlar, təşviş və vəsvəsələr ola bilər. Gündəlik həyatda həyatımızı bir çox stress faktorlarının müşayiət etdiyini, insanların zamanla sürətlənmiş formatda inkişaf edən həyat axınını, gələcəyin qeyri-müəyyənliyini nəzərə alsaq, bunların təbii hisslər və düşüncələr olduğu və daha çox insan bu emosiyaların və düşüncələrin öhdəsindən gələ bilir. Problemləri həyatlarına mənfi təsir etmədən həll edə bilərlər. Halbuki vəsvəsələr və onların varlığı nəticəsində yaranan məcburiyyətlər bunlardan çox-çox kənara çıxır. Bu, insanın şüurlu şəkildə bunu ağlından çıxara bilmədiyi və özünü bunu etməkdən çəkindirə bilmədiyi və nəticədə insanın bütün həyat sahəsində əhəmiyyətli dərəcədə funksional pozğunluğa səbəb olduğu ciddi bir vəziyyətdir.
Obsesyonlar mümkün olan və ya həyata keçirilə bilən düşüncələr ola bilər, lakin bəzi hallarda qeyri-real və ya xəyalpərəst də ola bilər. Ancaq hər iki şəraitdə fərd əslində belə bir şeyin olmayacağını, lakin bu düşüncələri ağlından çıxara bilməyəcəyini açıq şəkildə ifadə edir. OKB vəziyyətlərində tez-tez fərdlərin “Mən bunun gülünc olduğunu bilirəm, belə bir şeyin ola bilməyəcəyini bilirəm, amma nə etsəm də, onlar haqqında düşünməkdən özümü saxlaya bilmirəm” sözlərini eşitmək mümkündür. Obsesyonlar da tez-tez tərəddüd ifadələrini ehtiva edir və lakin heç vaxt qəti ifadələr deyil. "Bunu etmişəmsə, baş vermişsə, nə etmişəmsə, ya etmişəmsə, olmuşsa nə olacaq?" Bunlar davam edən fikirlərdir.
OKB HANSI YAŞLARDA VƏ KİMLƏRDƏ DAHA ÇOX GÖRÜNÜR?
Son illərdə aparılan araşdırmalar araşdırıldığında, OKB-nin cəmiyyətimizdə nə qədər yaygın olduğunu anlamaq mümkündür. Araşdırmalar göstərir ki, bu gün hər 100 nəfərdən 3-4-də OKB var. Son zamanlar görülmə nisbətində ciddi bir artım olduğunu açıq şəkildə ifadə edən OKB, adətən yeniyetməlik dövründə başlayan və 20-30-cu illərdə tez-tez rast gəlinən bir vəziyyət olmasına baxmayaraq, hər yaşda ortaya çıxa bilən psixi pozğunluqdur. Kişilərdə daha erkən meydana gəldiyi bilinsə də, daha çox qadınlarda rast gəlindiyi və əhalinin əksəriyyətini qadınların təşkil etdiyi araşdırmalarla təsdiqlənir.
OBSESİV-KOMPULSİV POZUĞUNUN (OKB) ƏLAMƏTLƏRİ NƏDİR?
Obsesif-kompulsif pozğunluğu olan bir xəstənin bütün əlamətləri dörd əsas başlıq altında toplana bilər:
1) İnsanın qarşısını ala bilmədiyi və qarşısını ala bilmədiyi təkrarlanan və narahat edən davranışları var. Bunlar xəstənin məcburiyyətləridir və müşahidə edilə bilən davranışlardan ibarətdir; əlləri yumaq, məsh etmək, başını tərpətmək, saymaq kimi.
2) İnsanın çəkindiyi və ya çəkindiyi davranışlar var. Çirklənmə qorxusundan bir yerə toxuna, otura və ya hətta gedə bilməmək.
3) İnsanın təkrarlanan və ya qaçınılmaz düşüncələri var. Bu fikirlər də məcburiyyətdir, lakin kənardan onları müşahidə etmək olmaz. Saymaq, müəyyən fikirləri təkrarlamaq, müəyyən sözləri təkrarlamaq kimi.
4) Xəstənin qaçdığı və ya qaçmağa çalışdığı düşüncələr var və bunlar xəstənin vəsvəsələridir. Bu düşüncələrdən qaçmaq, onları dayandırmaq və ya məcburiyyətlərlə zərərsizləşdirmək üçün bir səy var.
ƏN YAXŞI OLAN OBSESSİYALAR VƏ KOMPLULSİYALAR
• Şübhə vəsvəsəsi və Nəzarət Məcburiyyəti
Ən çox yayılmış növdür. Şəxs ocaq, qapı, təbii qaz, klapan və s. O, nəyisə açıq qoyması, maşını kilidləməməsi və ya elektrik prizinə qoşulmuş bəzi əşyaların unudulması ehtimalına daim və israrla şübhə edir (şübhə vəsvəsəsi) və əmin olmaq zərurəti ilə daim və dəfələrlə geri qayıtmaq və yoxlamaq ehtiyacı hiss edir ( məcburiyyətin yoxlanılması). Bu qapalı dairə insanın həyatının bir çox fərqli nöqtələrində özünü göstərə bilər.
• Çirklənmə vəsvəsəsi və təmizlənmə məcburiyyəti
İnsanın bədəni, paltarları, Evinin və ya hər hansı bir yaşayış sahəsinin və ya əşyalarının mikrob və kir kimi bir çox faktorla çirkləndiyinə dair davamlı düşüncələrin qısır bir dövrəsidir (çirklənmə vəsvəsəsi) və bu imkanların narahatlığını aradan qaldırmaq üçün təkrarlanan davranışlar (təmizləmə məcburiyyəti) . İnsan öz ətrafını və ya öz bədənini mümkün çirklənmələrə qarşı daim təmizləyir və yuyur.
• Cinsi vəsvəsələr
Ona, yaşına və sosial mövqeyinə uyğun gəlməyən, lakin Bunlar onun haqqında düşünməkdən əl çəkə bilməyən cinsi obsesyonlardır. Bir insanın uyğun olmayan bir şəxsə və ya şəxslərə qarşı davamlı cinsi xarakterli düşüncələri var. Bu düşüncələrə görə insan tez-tez sosial mühitlərdən qaça və bu düşüncələrə görə özünü cəzalandıra bilər.
• Dini vəsvəsələr
İnsanın inanclarına uyğun olaraq zehnini daim məşğul edən təkrarlanan düşüncələr ola bilər. Etdiyi və ya edəcəyi səhv bir hərəkətə və ya düşüncəyə görə yaradan tərəfindən cəzalandırılacağı, çirkləndiriləcəyi və ya cəzalandırılacağına dair davamlı düşüncələr, dini inanclarına uyğun davamlı ayinlər, icra edərkən davamlı olaraq ağlına gələn davamlı aldadıcı fikirlər. dini inanclarının tələb etdiyi rituallar.
• Simmetriya nizamlı obsesyonlar və kompulsiyalar
Çox tez-tez; Əşyaların simmetrik düzülməsi, əlifba sırası ilə düzülməsi, paltarların rəng keçidlərinə görə ayrılması, paltarın qatlanması və nizamlı şəkildə yerləşdirilməsi, bu işləri görmədikdə özünə və ya yaxınlarına pis bir şey gələcəyindən çox vaxt narahat olmaq. pis günə gətirib çıxaracaq və ya hər şey yolunda gedəcək.Bunlar bir şey haqqında təkrarlanan fikirlər şəklini alan obsesyonlar və məcburiyyətlərdir.
• Toxunma məcburiyyətləri
Bəzi OKB xəstələri bəzən harasa getməzdən, səyahətdən, yeni bir işə başlamazdan və s. əvvəl özlərini narahat hiss edirlər. vəziyyətlərdə onlara şans və ya uğurlar gətirəcək bir şeyə toxunmağa kömək edə bilməzlər.
• Sayma Məcburiyyətləri
Bəzi OKB xəstələri hesab edirlər ki, müəyyən sayda gündəlik fəaliyyət göstərmirlərsə, hər şey pis gedəcək, inancları var. Və ya bəzi hallarda, müxtəlif vəsvəsələrdən yaranan narahatlıqlarını aradan qaldırmaq üçün sayma məcburiyyətləri göstərirlər.
• Məcburiyyətlərin yığılması və saxlanması
Bu, ümumi məcburiyyət növüdür. Lazım olan şəxs - lazımsız bütün həyat yoldaşı Göz yaşlarını gizlətmək, onlarla vidalaşacağı təqdirdə başına gələ biləcək fəlakətlər barədə davamlı düşüncələrin yaratdığı narahatlığı boğmaq zərurətindən göz yaşlarını toplayıb yığır.
• Xurafat düşüncələri, şanslı-şanssız ədədlər, əşyalar və rənglər
Bəzi OKB xəstələrində şanslı-bəxtsiz sayılar şanssız ədədlər, hərəkət, başlanğıc və bitirmə davranışları müşahidə edilir. Eyni şey əşyalara və rənglərə də aiddir.
OBSESİV-KOMPULSİV POZUĞUNUN (OKB) SƏBƏBLƏRİ NƏDİR?
Dəqiq səbəbi bilinməsə də, xəstəliyin inkişafında bir çox bioloji və ətraf mühit faktorlarının rol oynadığı düşünülür.
• Genetik faktorlar
• Beyin funksiyalarının və Seratonin balansının pozulması
• Uşaqlıq travmaları
• Şəxsiyyət xüsusiyyətləri
< Xəstəliyin inkişafı və gedişi üçün nəzərdə tutulan səbəblər arasında p> kimi faktorları saymaq olar.Düşünülür ki, insanın ailəsində psixi xəstəliyin olması, anamnezidə valideynlərdə və birinci dərəcəli qohumlarda OKB diaqnozu olması genetik faktor kimi OKB-nin formalaşmasına təkan verir. Beynin bəzi nahiyələrində neyrotransmissiyada mühüm faktor olan serotoninin səviyyəsinin həddindən artıq azalmasının və ya funksionallığının pisləşməsinin OKB-nin əmələ gəlməsini asanlaşdırdığı düşünülür. Bunlara əlavə olaraq uşaqlıq travmaları; Məsələn, cinsi istismar, uşaqlıqda laqeydlik və zorakılıq, şiddət kimi vəziyyətlərə məruz qalan insanların yetkinlik dövründə meydana gələn OKB və ya uşaqlarda uşaqlıqda başlayan OKB inkişafında mühüm rol oynadığı müşahidə edilmişdir. Bundan əlavə, insanın şəxsiyyət xüsusiyyətləri də OKB səbəbləri arasında nəzərə alınması lazım olan bir faktor olaraq ortaya çıxır. İnsanda obsesif-kompulsiv şəxsiyyət modeli, müdafiə mexanizmləri və s. Nəzərə alındıqda, şəxsiyyət xüsusiyyətlərinə görə OKB-yə meyllilik müşahidə edilə bilər.
OBSESİV-KOMPULSİV POZUĞUNU (OKB) MÜALİCƏ ETMƏK OLARMI? NECƏ?
Obsesif kompulsif pozğunluğu olan şəxs
oxumaq: 0
