Qalxanvari vəzi traxeyanın qarşısında, kişilərdə Adəm alması səviyyəsində yerləşən və müxtəlif hormonların sintezindən məsul olan daxili sekresiya vəzisidir. Hipotalamusdan TRH (Tirotropin buraxan hormon), daha sonra hipofizdən ifraz olunan TSH (Tiroid stimullaşdırıcı hormon) nəzarəti altında fəaliyyətini davam etdirir.Fəaliyyət göstərə bilməməsi hipotiroidizm adlanır. Vəzinin işini tənzimləyən və yuxarı mərkəzlərdən ifraz olunaraq stimullaşdırıcı təsir göstərən TSH və TRH hormonları kifayət qədər ifraz olunarsa və ya heç bir təsir göstərməzsə hipotiroidizm də yarana bilər.
Qalxanabənzər vəzi hormonlarının qeyri-kafi miqdarda olması nəticəsində hüceyrələrin metabolik aktivliyinin azalması və onların bazal metabolizmində ləngimə baş verir. Hipotireoz zamanı ilk başda aşkar simptomlar olmaya bilər, lakin sonradan piylənmə, oynaq problemləri, uşaq sahibi olma problemləri, ürək xəstəlikləri kimi digər xəstəliklərlə də özünü göstərə bilər.
Hipotireozun səbəbləri nələrdir?
Hipotireozun səbəbləri arasında radiasiya (radiasiya) terapiyası, qalxanabənzər vəzin əməliyyatı, müdafiə sisteminin öz hüceyrələrinə hücumunu ifadə edən otoimmün xəstəliklər var. və toxumaları və ya hipertiroidizm müalicəsini misal göstərmək olar.
Hipotireozun səbəbi vəzin özünün funksiyasının pozulması ilə əlaqədardırsa, hipotiroidizm birincili (birincili), ikincili (ikincili) hipotiroidizmdən qaynaqlanırsa təsnif edilir. stimullaşdırıcı yuxarı mərkəzlər. Xəstəliyin səbəbi adətən bezin özüdür.
Birincili hipotiroidizmin ən ümumi səbəbi qeyri-kafi yod qəbuludur. Hipotiroidizmə səbəb olan otoimmün xəstəliklər arasında Haşimoto xəstəliyi birinci yerdədir. Digər sağlamlıq şərtləri ilə əlaqəli müalicə üsulları hipotiroidizmə səbəb ola bilər. Xüsusilə ritm pozğunluqlarının müalicəsində istifadə edilən bəzi dərmanlar, qıcolmalarla müşayiət olunan xəstəliklərin müalicəsində istifadə edilən dərmanlar və bəzi antibiotiklər hipotiroidizmə səbəb ola bilər. Hipotireozun səbəbi kimi baş və boyun nahiyəsində radiasiya müalicəsinin olması qəbul edilə bilər, çünki radiasiya terapiyası zamanı vəzi məhv edilmişdir.
Hipofiz və hipotalamusda baş verə biləcək narahatlıq Hipotiroidizmin səbəb olduğu ikincili hipotiroidizm olaraq təsnif edilir. Hipofiz vəzində əmələ gələn şiş və ya beynin başqa nahiyəsində əmələ gələn şiş bu toxumaları sıxdığı üçün fəaliyyət göstərə bilmirlər. Eyni zamanda, onların ifraz etdiyi stimullaşdırıcı hormonlara qarşı müqavimət ikincili hipotiroidizmin səbəblərindəndir.
Hipotireoz yod çatışmazlığı səbəbindən inkişaf edir. Qidalanma vərdişləri çox vaxt onun inkişafında rol oynayır. Goitrogen qidalar adlandırılan kələm, brokoli, gül kələm, soya və soya əsaslı məhsulların tez-tez istehlakı hipotiroidizmə (zob) səbəb olur.
Yod çatışmazlığına əlavə olaraq hipotiroidizmin səbəbləri:
Hipotiroidizmin ən çox görülən səbəbi Haşimoto tiroiditidir. İmmunitet sistemi öz tiroid toxumasına (autoimmün) hücum edir və onu zədələyir və tiroid hormonu istehsalı azalır.
Tiroid əməliyyatı zamanı bütün vəz çıxarılarsa, xəstə ömür boyu tiroid hormonundan istifadə etməlidir.
Radioaktiv yod və ya hipertiroidizm müalicəsində istifadə edilən dərman bir müddət sonra qalxanabənzər vəzində həddindən artıq təzyiqə səbəb ola bilər. Bəzi xəstələrdə hipotiroidizm inkişaf edir. Bu xəstəliklər;
- Hamiləlik,
- Hipofiz vəzinin (beyin) pozğunluqları,
- Qalxanvari vəzin qeyri-normal inkişafı və ya olmaması (anadangəlmə hipotiroidizm) ,
- Bəzi dərmanlar,
- Baş və boyun xərçənglərində tətbiq olunan şüa terapiyası.
Hamilələrdə hipotiroidizmin səbəbləri hansılardır qadınlar?
Yod çatışmazlığı hipotiroidizmin ən mühüm səbəbidir. Hamiləlik dövründə ananın orqanizmində baş verən bəzi dəyişikliklər hipotiroidizmin inkişafına yol açır. Hamiləlik dövründə böyrək klirensi artır və sidikdə yod itkisi inkişaf edir.
Körpə ana bətnində inkişaf edərkən, hamiləliyin ikinci yarısında plasenta vasitəsilə anadan yodu çəkir. Bu zaman ananın yoda olan tələbatı artır. Kifayət qədər yod qəbul edilərsə, bu dəyişikliklər ananın orqanizmində heç bir problem yaratmır.
Hamiləlikdə hipotiroidizmin ən çox görülən səbəbi otoimmün əsaslı Haşimoto tiroiditidir. Haşimoto tiroiditi haqqında ətraflı məlumat Haşimoto tiroiditi nədir?
Hipotireozun simptomları hansılardır?
Yorğunluq, əzələ yorğunluğu, motivasiya itkisi, soyuğa dözümsüzlük, qəbizlik, səsin səsi, quru dəri, saç tökülməsi/ seyrək dırnaqlar Qarın zəifliyi və tərləmənin azalması simptomlara misal ola bilər. Bundan əlavə, xəstələrdə bədəndə (xüsusilə üzdə) şişkinlik, su tutma və çəki artımı müşahidə olunur.
Xəstəlik irəlilədikcə depressiya, yaddaşın pisləşməsi və narahatlıq kimi psixiatrik vəziyyətlər də simptomlara əlavə oluna bilər. Karpal tunel sindromu kimi sinir sıxılması nəticəsində yaranan neyropatiyalar və ürək dərəcəsinin azalması (nəbzin yavaşlaması, bradikardiya) hipotiroidi xəstələrdə də baş verə bilər. Eyni zamanda, hipotiroidi olan xəstələrin dili zamanla böyüyə bilər və bəzi maddələrin qan dəyərləri hipotiroid xəstələrdə metabolizmin təsiri ilə dəyişə bilər. Xüsusilə hiponatremi (natriumun azalması) və yüksək xolesterin səviyyəsi bu biokimyəvi dəyişikliklərə misaldır.
Qadın xəstələrdə menstruasiya dövründə dəyişikliklər baş verə bilər. Eyni zamanda xəstəliyin gedişində hər iki cinsdə libido itkisi (cinsi istəksizlik) baş verə bilər.
Subklinik Hipotireoz nədir?
Serumda sərbəst tiroid hormon səviyyəsi normaldır və qalxanabənzər vəz ifraz edən hormonun (TSH) səviyyəsi normaldır, bir qədər yüksəlir. Qadınlarda (7,5%) kişilərə (2,8%) nisbətən daha çox rast gəlinir.
Səbəblər arasında otoimmün tiroidit (immunitet sistemində həddindən artıq həssaslıq nəticəsində orqanizmin öz toxumalarına hücum), Qreyvs xəstəliyi, avtonom adenomaların cərrahi və ya radioaktiv yodla müalicəsi (tiroid hormonu ifraz edərək hipertiroidizmə səbəb olan adenomalar), müalicə uyğunsuzluqları və ya çatışmazlıqları, yodlu dərmanlar, litium istifadəsi və qeyri-tireoid tip 1 DM, adrenal çatışmazlıq, interferon alfa istifadəsi, dopamin antaqonistlərinin istifadəsi hesablana bilər.
Hipotireozu Necə Diaqnoz Etmək olar?
Qanda qalxanabənzər vəzi hormonlarının və stimullaşdırıcı hormonların səviyyəsini hesablamaq olar.Xəstəliyin səviyyəsini biokimyəvi metodların köməyi ilə təyin etmək diaqnostik əhəmiyyət kəsb edir. Vəzinin özünün yaratdığı problemlərdə, fəaliyyət göstərməyən vəzi stimullaşdırmaq üçün stimullaşdırıcı hormon TSH artır. Yüksək TSH, tiroid bezinin hormonu olan aşağı T4 ilə müşayiət olunur. Otoimmün xəstəliklərdən şübhələnən hallarda qan dövranında müdafiə hüceyrələri tərəfindən əmələ gələn anticisimlərin olması araşdırıla bilər. onu aradan qaldırmaq olar. Bu vəziyyətə subklinik hipotiroidizm deyilir. Xəstəliyin bu formasında tiroid hormonlarının normal səviyyədə olması səbəbindən xəstəliyin əlamətləri və əlamətləri hələ ortaya çıxmamış ola bilər.
Digər hipofiz vəzi hormonlarının səviyyəsinin araşdırılması ikincil hipotiroidizmi olan hallarda faydalı ola bilər. İkincili hipotiroidizmdə qalxanabənzər vəz hormonlarının səviyyəsi aşağı olarkən, TSH səviyyəsi birincili hipotireozlu xəstələrdəki qədər yüksək deyil.
Hipotireozun müalicəsi necə aparılır?
TSH səviyyəsi istifadə olunur. müalicədə dərman istifadəsi üçün təyinedici parametr kimi. TSH səviyyəsi yüksək olan xəstələrdə həkim uyğun görsə dərman müalicəsi başlana bilər. Hipotireozun simptomları qalxanabənzər vəz hormonlarının çatışmazlığı ilə əlaqədar yarandığı üçün müalicədə çatışmayan hormonları xaricdən vermək lazımdır.
T3 və T4 hormonları normal fəaliyyət göstərən qalxanabənzər vəzdə istehsal olunaraq orqanizmə ifraz olunur. qan dövranı. Tiroid hormonlarının aktiv forması T3-dür və T4 hormonunun T3 hormonuna çevrilməsi ilə əmələ gəlir. Bu fizioloji mexanizmi təqlid etmək üçün levotiroksin (LT4) adlı sintetik tiroid hormonu hipotiroidizm dərmanı kimi istifadə olunur. Dərmanın udulmasını artırmaq üçün onu səhər acqarına qəbul etmək tövsiyə olunur.
Gündəlik istifadə ediləcək dozanın təyin edilməsində insanın yaşı, cinsi və çəkisi vacibdir. Subklinik olaraq ifadə edilən hipotiroidizmi olan xəstələrdə dərmanın aşağı dozaları ilə müalicəyə başlamaq olar.
Hamilə qadınlarda müalicə yanaşmasında bəzi fərqlər var. Hamiləlik dövründə digər hipotiroid vəziyyətlərinə nisbətən daha aşağı TSH səviyyələrində aşağı düşmə və ölü doğum kimi arzuolunmaz vəziyyətlərin meydana gəlməsinin qarşısını almaq üçün həkimin qiymətləndirməsindən sonra uyğun görülərsə dərman müalicəsi başlana bilər. Hamiləlik istəyən və həmçinin hipotiroidizmi olan şəxslərə hamiləlikdən əvvəlki dövrdə müalicə edilməsi tövsiyə olunur.
Hipotireozun müalicəsinin effektivliyini qiymətləndirmək üçün müntəzəm müşahidə lazımdır. Həkimlər dərman müalicəsi ilə qan TSH səviyyəsinin normal həddə saxlanılıb-saxlanamayacağını qiymətləndirirlər. Müayinə zamanı həkim lazım bilsə müalicə n doza dəyişdirilə bilər. Hamiləlik və laktasiya dövründə qadınlarda tiroid hormonunun istifadəsi ilə yanaşı, yod dəstəyi də verilə bilər.
Gənc və orta yaş qrupunda hədəf TSH səviyyəsi 0,4-2,5 mU/mL arasında olduğu halda, TSH səviyyəsində fizioloji artım yaşla baş verir.İrəli yaş qrupunun müalicəsində hədəf TSH səviyyəsi 3-6mU/ml-ə qədər yüksələ bilər. Müalicənin effektivliyi orta hesabla 1,5-2 ay olmaqla, həkim tərəfindən müəyyən edilən vaxtlarda nəzarət edilir. Bununla belə, dərmana görə baş verə biləcək yan təsirlərə diqqət yetirmək lazımdır. Yan təsirlərin tezliyi yüksək dozalarda artır. Müalicə zamanı baş verə biləcək arzuolunmaz təsirlərə həddindən artıq iştaha və həddindən artıq yuxusuzluqla yanaşı, ürək döyüntüsü və titrəmə hissi də verilə bilər.
Ürək-damar xəstəlikləri olan hipotiroid xəstələrdə müalicəyə daha diqqətlə yanaşmaq lazımdır. Sinə ağrısı və ya atriyal fibrilasiya kimi simptomları olan insanlar bu simptomların təkrarlanmasının qarşısını almaq üçün daha yaxından izləmə tələb edə bilər. Ürəyi qidalandıran koronar damarlarda pozğunluqlar olan insanlarda həkim daha aşağı dozalarda dərman terapiyasına başlaya bilər. Eyni zamanda hipotiroidizmin uzun müddətli müalicəsində xəstə osteoporoz, yəni sümük rezorbsiyasının inkişafı baxımından diqqətli olmalıdır.
Hipotireozda Qidalanma Necə Olmalıdır?
Dərman müalicəsi ilə yanaşı əlavə qidalanma tövsiyə olunur. Yalnız pəhriz müalicəni təmin etmir. Pəhrizdə yod qəbulunu artırmaq üçün ilk növbədə yodlaşdırılmış süfrə duzuna üstünlük vermək olar. Balanslaşdırılmış qidalanma ilə lazım olan yod bədənə daxil ola bilər. Yodla zəngin qida qruplarına süd, pendir, qatıq və dəniz məhsulları daxildir. Bu qidalar:
- Qoz,
- Soya unu,
- Əlavə dəmir məhsulları və ya tərkibində dəmir olan multivitaminlər,
- Əlavə kalsium məhsulları ,
- Tərkibində alüminium, maqnezium və ya kalsium olan antasidlər (ürək yanması üçün qəbul edilən dərmanlar qrupu),
- Sukralfat kimi bəzi xora dərmanları,
- Bəzi xolesterol dərman qrupları
oxumaq: 9
