Hər Ramazanda ürək xəstələri həkimlərindən "Oruc tuta bilərəmmi?" sualını verir. Ürək-damar xəstələrinin oruc tuta və ya tuta bilməyəcəyini ümumiləşdirmək düzgün deyil. Çünki ürək xəstəliklərinin müxtəlif növləri var. Ən yaxşısı ürək xəstələrini ayrı-ayrılıqda qiymətləndirərək qərar verməkdir. Qərar verilərkən xəstəliyin növü və şiddəti, orucun iqlimi, sahurla iftar arasındakı vaxt, iftar və sahurda yeyilən qidaların növü, istifadə edilən dərmanların növü və tezliyi nəzərə alınmalıdır. Kardiologiya şöbəsinin mütəxəssisi Prof. Dr. İbrahim Baran bu mövzuda tez-tez verilən sualları cavablandırıb:
Orucun ürək-damar sağlamlığı üçün faydaları nələrdir?
Sağlam insanlar üzərində aparılan araşdırmalar orucun faydalı təsirləri. Oruc tutmaq yaxşı xolesterinin (HDL) səviyyəsini artırır və pis xolesterinin (LDL) səviyyəsini azaldır. Yenə kalori qəbulunu məhdudlaşdıraraq diabet və aterosklerozun inkişafını azaldır.Ürək xəstələri üçün orucun digər müsbət cəhəti də psixoloji təsiridir. Oruc tutan xəstələrdə depressiv əhval-ruhiyyə azalır və xəstə özünü rahat hiss edir.
Oruc ürək-damar xəstəliklərinə səbəb ola bilərmi?
Sağlam insanlar üzərində aparılan araşdırmalar Ramazan ayında ürək xəstəlikləri ilə əlaqə saxlayıb. və sonrakı aylarda xəstəxanaya yerləşdirmə nisbətində artım olmadığını göstərdi. Ancaq isti və uzun yay günlərində oruc tutmaq bir çox xəstələr üçün problem yarada bilər. Həddindən artıq maye və elektrolit itkisi qan təzyiqinin azalmasına, bayılmaya, ürək spazmına və ya ürək çatışmazlığına səbəb ola bilər. Bu vəziyyət yaşlı xəstələrdə daha çox özünü göstərir.
Ürək-damar xəstələri üçün oruc tutmaq zərərlidirmi?
Həkim nəzarəti altında oruc tutan ürək xəstələri daha çox olur. Ramazan ayında oruc tutma ehtimalı oruc tutmayan ürək xəstələrinə nisbətən.Məlumdur ki, xəstəlik fərqli şəkildə inkişaf etmir və pisləşmə yoxdur. Təzyiq xəstələrinin dərmanlarına davam etmələri şərti ilə oruc tutanlar belə; Qan təzyiqinin azalmasına və kilo itkisinə səbəb olur. Ancaq ürək xəstələri oruc tutma qərarı onlara nəzarət edən həkimlə məsləhətləşərək, onun tövsiyəsinə uyğun hərəkət etməlidirlər. Çünki bir çox xəstələrdə oruc tutarkən dərman müalicəsinin yenidən təşkil edilməsi və dozanın tənzimlənməsi lazımdır.
Hansı ürək-damar xəstələri mütləq oruc tutmamalıdır?
Xüsusilə sinə ağrısı, nəfəs darlığı kimi aktiv şikayətləri olan xəstələrin oruc tutması təhlükəlidir. İnkişaf etmiş ürək çatışmazlığı olan xəstələr heç vaxt oruc tutmamalıdırlar. Xüsusilə yay aylarında yüksək dozada diuretik qəbul edən xəstələr üçün oruc tutmaq zərərli ola bilər. Son 6 ayda infarkt keçirən xəstələrə, döş qəfəsində problemi olan xəstələrə, son 6 ayda stent qoyulmuş və ya koronar bypass əməliyyatı keçirmiş xəstələrə oruc tutmaq tövsiyə edilmir. Ciddi ritm pozğunluğu olan xəstələr üçün oruc tutmaq risklidir. Rezistent hipertoniyası olan xəstələr qan təzyiqi normaya düşənə qədər oruc tutmamalıdırlar. Yuxarıda qeyd olunan hallar istisna olmaqla bütün ürək-damar xəstələri oruc tuta biləcəkləri barədə mütləq həkimləri ilə məsləhətləşməlidirlər.
Orucluq zamanı ürək xəstələrinin dərman müalicəsi necə tənzimlənməlidir?
Ürək dərmanlarını müntəzəm qəbul etməmək.xəstəliyin ağırlaşmasına səbəb olur. Ramazan ayından əvvəl xəstələrin dərman müalicəsi üçün lazımi tədbirlər görülməlidir. Gündə bir dəfə dərman qəbul edən xəstələrin (məsələn, hipertoniya və aritmiya xəstələri) müalicəsi dərman dozasının sahur və ya iftara keçirilməsi ilə tənzimlənə bilər. Qan durulaşdıran dərmanlardan istifadə edərkən diqqətli olmaq lazımdır. İftar və sahurda gündə 2 dozada qəbul edilən dərmanların qəbulu hesab edilə bilər. Ancaq yay aylarında iftarla sahur arasındakı vaxt orta hesabla 16 saat olduğu üçün gün ərzində dərmanların effektivliyi azala bilər. Mümkünsə, Ramazana qədər 24 saat təsirli dərmanlara keçmək faydalı ola bilər. Bu vəziyyətdə dərmanların dəyişdirilməsi uyğun deyilsə, qan laxtasının əmələ gəlməsi riski səbəbindən oruc tutmağa icazə verilməməlidir. Xüsusilə yaşlı xəstələrdə və çox isti mühitlərdə maye itkisi ilə laxtalanma riskinin artacağı unudulmamalıdır. Coumadin istifadə edən xəstələrin INR səviyyəsi dəyişkəndirsə, Ramazan ayında daha tez-tez INR ölçmələri nəzərdən keçirilə bilər.
Təəssüf ki, iftar və sahur arasında inkişaf etmiş ürək çatışmazlığı olan xəstələrin müalicəsini məhdudlaşdırmaq mümkün deyil. Bu xəstələrin qəbul etdikləri və çox vaxt böyrək çatışmazlığı və ya şəkərli diabetlə müşayiət olunan dərmanların sayının çox olması səbəbindən dərman rejimlərini iftar və ya sahurla məhdudlaşdırmaq mümkün deyil. vilayətdir. Bu səbəbdən ürək çatışmazlığı inkişaf etmiş xəstələr üçün oruc tutmaq təhlükəlidir.
Oruc tuta bilən ürək xəstəsi qidalanmada nələrə diqqət etməlidir?
O vaxtdan bəri? Ramazan ayının yay dövrünə təsadüf etməsi, həm istilik, həm də uzun müddət oruc tutması ürək xəstələrinin qidalanmasının əhəmiyyətini artırır. Havaların isti keçməsi ilə əlaqədar iftar və sahur arasında kifayət qədər maye qəbulu təmin edilməlidir. Əksinə bir təklif olmadıqda; İftarla sahur arasında təxminən 2 litr maye qəbul edilməlidir. Xəstələrə oruc tutarkən isti mühitlərdən uzaq durmaları, istidə ağır işlərdən çəkinmələri tövsiyə edilməlidir.Ramazan ayında oruc tutan xəstələrimizdə gördüyümüz ümumi problem onların ağır və böyük yeməklər qəbul etməsidir. Bəzi xəstələr uzun sürən aclığın təsirindən iftarda ağır və həddindən artıq yemək yediyi halda, bəziləri oruc zamanı aclığa tab gətirmək üçün sahurda çox yeyirlər. Ancaq ağır yemək bir çox ürək xəstəliklərinə səbəb olur. Buna görə balanslı bir pəhriz qəbul edilməlidir. Xəstələr Ramazanda iki deyil, üç dəfə yemək yeməlidirlər. Bu üç yemək iftar və sahurdan 2-3 saat sonra iftar şəklində olmalıdır. Bu sayədə yemək miqdarı bölündüyü üçün xəstənin ürək yükü artmayacaq.
İftar və sahurda nə yeyilməlidir?
Qidalar? Bu yeməklər üçün həzmi uzun sürən yeməklər seçilməlidir. Lif, zülalla zəngin tərəvəz və meyvələrdən ibarət yeməklər uzun müddət həzm olunur (təxminən 8 saat); O, həmçinin uzunmüddətli toxluq hissini təmin edir. Əksinə, tərkibində işlənmiş karbohidratlar olan şəkərli və unlu qidalar qısa müddətdə (təxminən 3 saat) həzm olunacaq və qısa müddətdə aclıq hissi keçirməyinizə səbəb olacaq. İşlənmiş karbohidratlar (şəkərli qidalar, xəmir, bulka, paxlava, makaron, peçenye, mürəbbə və s.) yerinə tərəvəz xörəkləri, lobya, noxud, noxud, mərcimək kimi qidalara üstünlük verilməli, turşulu sərinləşdirici içkilərdən uzaq durmaq lazımdır. Mütləq sahura oyanmaq lazımdır.
Nəticə etibarı ilə oruc tutmaq ürəyə müsbət təsir göstərir və ümumiyyətlə, stabil ürək xəstəliklərinin gedişində pisləşməyə səbəb olmur. Bir çox stabil ürək xəstələri dərman müalicəsi nizama salınıb həkim nəzarətində olmaq şərti ilə heç bir problem olmadan oruc tuta bilərlər.Ürək xəstələri Ramazan ayı öncəsi mütləq kardioloqa müraciət etməlidir. Xəstənin oruc tuta bilməyəcəyinə fərdi olaraq qərar verilməli və bu qərarı verərkən xəstənin ümumi vəziyyəti, dərmanları, iqlim şəraiti nəzərə alınmalıdır. Ürək xəstəliklərinin şəkərli diabet və/və ya böyrək xəstəlikləri ilə birlikdə ola biləcəyini də nəzərə almaq lazımdır və belə xəstələrdə qərar şəkərli diabet və böyrək mütəxəssisi ilə birlikdə verilməlidir.
oxumaq: 0
