ÜMUMİ MƏLUMAT
Ürək bütün orqanizmə lazım olan qanı pompalayan orqandır. Körpənin ana bətnində 20-ci günündən işləməyə başlayır və gündə orta hesabla 100.000 dəfə büzülərək bədənə 7000-8000 litr qan vurur.
Ürəyin quruluşu
Ürək dörd kameradan ibarətdir. Ürəyin sağ tərəfində bir atrium və bir mədəcik, sol tərəfdə isə oxşar atrium və mədəcik var (şəkil 1). Ürəyin sağ tərəfi çirkli qanı toplayaraq oksigenləşmə üçün ağciyərlərə göndərərkən, sol tərəfi isə oksigenli təmiz qanı bədənimizə göndərir. Sağ ürəkdəki çirkli qanla sol ürəkdəki təmiz qan arasında onların qarışmasının qarşısını almaq üçün divarlar vardır. Bundan əlavə, biri qulaqcıqlar və mədəciklər arasında, biri də əsas damarların ağzında olmaqla cəmi 4 klapan var. Bu qapaqların funksiyası ürək daraldığı zaman qanın sərbəst şəkildə irəli axmasını təmin etmək, ürək rahatlaşdıqda isə bağlanmaq və bu qanın geri qayıtmasının qarşısını almaqdır.
Uşaqlıq Ürək Xəstəlikləri
Uşaqlıqda gördüklərimiz Biz ürək xəstəliklərini iki əsas qrupa ayırırıq: anadangəlmə və qazanılmış. Yetkinlərdən fərqli olaraq uşaqlıqda müşahidə edilən ürək xəstəliklərinin əksəriyyəti anadangəlmə ürək xəstəlikləridir. Anadangəlmə ürək çatışmazlığı olan uşaqlar ürəyində bəzi struktur qüsurları ilə doğulur. Bu struktur pozğunluqlar hamiləliyin çox erkən mərhələlərində (ürək öz inkişafını hamiləliyin 7-ci həftəsində tamamlayır), çox vaxt ananın hamilə olduğunu belə bilmədikdə ürəyin normal inkişafına təsir göstərməsinin nəticəsidir. Ürəyin normal inkişafını pozan amil çox vaxt məlum olmasa da, bunda bəzi virus xəstəliklərinin (qızılca, məxmərək, parotit, soyuqdəyməyə səbəb olan bəzi mikrobların və s.) rol oynadığı sübut edilmişdir. Bundan əlavə, irsiyyət (genlər vasitəsilə) və xromosom anomaliyaları (Daun sindromlu uşaqlarda ürək xəstəliyi riski 50% təşkil edir) anadangəlmə ürək çatışmazlığı riskini artıran amillərdəndir. Hamiləlik dövründə xüsusilə ilk 3 ayda istifadə edilən bəzi dərmanların (epilepsiya və nevroloji xəstəliklərin müalicəsində istifadə edilən bəzi dərmanlar) və spirtin ürəyin inkişafında pozğunluqlara səbəb olduğu da bildirilir. Bununla Ancaq xəstəliyin bu səbəblərdən olub-olmadığını bilmək ümumiyyətlə mümkün deyil. Odur ki, sübuta yetirilən bir səbəb yoxdursa, ailələr və valideynlər özlərini günahkar hiss etməməlidirlər.
Ürəkdə görülən bu struktur pozğunluqların şiddəti kiçik bir problem kimi sadə bir problemdən asılıdır. kameralar arasında "deşik".Hər bir gələcək ana üçün anadangəlmə ürək çatışmazlığı olan uşaq dünyaya gətirmə riski 1000 doğuşdan 8-dir. Müvafiq olaraq, ölkəmizdə hər il təxminən 10-15 min uşaq anadangəlmə ürək çatışmazlığı ilə doğulur. Bu rəqəmin təxminən yarısı bir yaşa qədər cərrahi müdaxilə tələb edən ciddi xəstəliklərdən ibarətdir. Valideynlərin anadangəlmə ürək xəstəliyi olan bir övladı varsa, sonrakı uşaqlarda risk normadan təxminən iki dəfə artır (16/1000). Əgər ana və ya atada anadangəlmə ürək xəstəliyi varsa, doğulmamış uşağın riski xəstəliyə və ana və ya atanın xəstə olub-olmamasına görə 2% ilə 16% arasında dəyişə bilər. Bu gün bu sahədə təhsil almış mütəxəssislər tərəfindən tətbiq edilən "Fetal Exokardioqrafiya" üsulu ilə riskli hamiləliklərdə hamiləliyin 16-20-ci həftələri arasında körpənin ürəyini yoxlamaq və böyük ürək anomaliyalarını aşkar etmək mümkündür. Ancaq hələ ana bətnində müalicə yoxdur.
Uşaqlarda ürək xəstəlikləri necə və nə vaxt yaranır?
Uşaqlarda ürək xəstəliklərinin əlamətləri xəstəliyin növündən asılıdır.əhəmiyyətli fərqlər göstərə bilər. Hətta eyni xəstəlik hər uşaqda oxşar simptomlar yaratmaya bilər. Misal üçün; Əhəmiyyətli anadangəlmə ürək xəstəliyi olan uşaqlar adətən doğuşdan sonra ilk bir neçə ay ərzində aşkar olurlar. Nadir hallarda, kəskin aşağı təzyiq və qan dövranının pozulması nəticəsində doğuşdan qısa müddət sonra körpədə fövqəladə vəziyyət kimi özünü göstərə bilər. Bəzi körpələrdə qançırlar (dodaqlarda, dildə və dırnaq diblərində) ilk əlamətdir. Digər qrup ürək xəstəliklərində ilk əlamətlər tez-tez nəfəs alma, nəfəs almaqda çətinlik, pis qidalanma, kökəlmə və ya arıqlaya bilməmə, həddindən artıq tərləmə ola bilər.
Ciddi deyil Bəzi hallarda, çox vaxt uşağın heç bir şikayəti yoxdur. Bu tip pozğunluqlar daha çox rutin müayinələr zamanı ürəkdə “xırıltı”nın eşidilməsi nəticəsində aparılan müayinələr zamanı baş verir.
Şırıltı ürək döyüntüləri arasında eşidilən əlavə səsdir. Ürək həkiminin apardığı müayinə və analizlərdən sonra səs-küyün hansısa xəstəliyin əlaməti olub-olmadığı məlum olacaq. Uşaqlarda eşidilən “xırıltı”nın yarıdan çoxu “normal” və ya “məsum küy” adlanır, yəni ürək tamamilə normaldır və bu uğultu uşağın gələcəkdə ürək xəstəliyinə tutulma riskini artırmır. Ancaq bunların bəziləri heç bir xarici əlamət göstərməyən məkrli ürək xəstəliyinin əlamətləri ola bilər. Təcrübəli uşaq ürək xəstəlikləri mütəxəssisi böyük ehtimalla onun müayinəsi nəticəsində bu səs-küyün hansı qrupa düşəcəyini deyə bilər, lakin qəti diaqnoz üçün xüsusilə 2 yaşdan kiçik uşaqlarda exokardioqrafik müayinə tövsiyə olunur.
Anadangəlmə ürək xəstəliklərinin müalicəsi:
Xəstənin böyüməsinə mane olmayan və/yaxud öz-özünə bağlana bilən kiçik ürək dəlikləri, damar darlığı Yüngül və irəliləməz və ya Ürək qapaqları ilə bağlı bəzi problemlər istisna olmaqla, əksər anadangəlmə ürək xəstəliklərinin müalicəsi cərrahiyyədir. Anadangəlmə ürək xəstəliklərinin müalicəsi çox spesifik və vasvası qayğı tələb edir.
İntervensional Kardioloji Metodlarla Müalicə:
Bu gün anadangəlmə ürək xəstəliklərinin müalicəsində müdaxilə kardioloji üsulların yeri çox sürətlə artır. Məsələn, artıq angioqrafiya laboratoriyasında əməliyyata ehtiyac olmadan bir çox klapan və ya damar darlığı açıla bilir. Bundan əlavə, bəzi damar açılışları və ürəkdaxili dəliklər əməliyyata ehtiyac olmadan bağlana bilər.
TƏSNİFAT
Daha asan başa düşülməsi üçün müəyyən əsas qruplar altında uşaqlarda müşahidə olunan ürək xəstəliklərini təxminən aşağıdakı kimi təsnif edə bilərik.
A. Anadangəlmə ÜRƏK XƏSTƏLİKLƏRİ
I. Asiyanoz ürək xəstəlikləri (göyərmə yoxdur)
a. Şunt lezyonları (Kal p dəlikləri, damar açılışları və s.)
b. Obstruktiv lezyonlar (damar və ya qapaq stenozu kimi)
c. Mitral qapaq prolapsı
II. Siyanotik ürək xəstəlikləri: (göyərmələrə səbəb olur)
Ağciyər qan axınının azaldığı xəstəliklər (oksigen çatışmazlığı olan qanın təmizlənəcək ağciyərlərə getməsinə mane olan hallarda kifayət qədər oksigenli qan bədənə çata bilər. )
Qarışıq lezyonları (ürəyin anormal inkişafı və oksigensiz qanın bütün bədəndə yayılması nəticəsində oksigenlə zəngin qanla oksigensiz qanın qarışması)
B. ALINMIŞ ÜRƏK XƏSTƏLİKLƏRİ
I. Revmatik (kəskin revmatik qızdırma kimi)
II. Yoluxucu (Kawasaki sindromu, miokardit kimi)
İndi biz ümumi anadangəlmə ürək xəstəliklərini xəstəlik əsasında bir az daha yaxından və ətraflı araşdıracağıq.
I. Asiyanoz Ürək Xəstəlikləri:
a. Şunt lezyonları:
Şant lezyonları hər bir körpədə atrium (ASD), mədəcik (VSD) və ya hər iki kamera (AVSD) arasında divarda bir açılış (deşik) olduqda baş verir. ürək və ya ürəkdən çıxan iki böyük arteriya arasında.Doğuşdan sonra bağlanmalı olan intervension arteriyanın (PDA) açıq qalmasının nəticəsidir. Bu deşiklər ürəyin hər daralması ilə defektin eni ilə düz mütənasib olaraq müəyyən miqdarda qanın təzyiqin aşağı olduğu tərəfə (adətən ağciyər dövranı tərəfinə) keçməsinə səbəb olur və qan dövranı tarazlığının pozulmasına səbəb olur. və ürəyin lüzumsuz yorulmasına səbəb olur.
Atrial Septal Defekt (ASD):
Bu, ürək əzələsinə verilən addır. ürəyin atriyaları arasında divarda bir açılışın olması. Buna görə də təmiz qanın bir hissəsi sağ ürəyə keçir. Ağciyərlərə qan axınının artması səbəbindən ağciyər damarlarını və ürəyini illər keçdikcə böyüdərək zədələyə bilər.
Diaqnoz:
Adətən uzun illər heç bir simptoma səbəb olmur. Əslində həkimə çox getməyən insanlarda 30-60 yaşa qədər diaqnoz qoymaq mümkün olmayan hallar olub. bu xəstəlik üçün həkim, lakin başqa bir səbəbdən. Xəstəxanaya gedərkən ürək bulanması və bəzi əlavə səslər eşidildikdə və ya rentgendə ürəyin ölçüsü göründükdə şübhələnir. Qəti diaqnoz uşaq kardioloqu tərəfindən müayinə və exokardioqrafiya ilə qoyulur.
Müalicə:
Dəliyin ölçüsünü müəyyən edir. müalicə vaxtı. Öz-özünə bağlanmayan və ağciyər arteriyasında təzyiqin artması riski olan açılışlar adətən 3-6 yaş arasında, yəni uşaq məktəbə başlamazdan əvvəl bağlanır. Əməliyyat zamanı və əməliyyatdan sonra adətən heç bir problem olmur. Döş qəfəsinin orta hissəsində əməliyyatdan qalan çapıq qalır. Bu çapığın daha az görünən yerlərdə görünməsi üçün müxtəlif əməliyyat variantları da var. Hazırda xəstələrdə belə dəliklərin bağlanması üçün angioqrafiya/kateter üsulundan da istifadə edilir. Bu, hər xəstəyə tətbiq oluna bilməz, lakin uyğun olduqda bəzi ölçmələr edilə bilər.
Gələcək üçün nə etmək lazımdır:
Adətən, ürəkdə əlavə patologiya olur.Əks halda, Amerika Kardiologiya Cəmiyyətinin son tövsiyə kitabçasında bəzi müdaxilələrdən əvvəl endokarditə (ürəyin daxili təbəqəsinin iltihabı) qarşı profilaktik müalicə tələb olunmur. cərrahiyyə, sünnət, diş çəkmə və plomb kimi. Bununla belə, onların əməliyyatdan və ya kateter müalicəsindən sonra ilk 6 ay ərzində profilaktik müalicə almaları tövsiyə olunur. Xəstələr gözlənilməz ağırlaşmalardan qorunmaq üçün təxminən 1 illik fasilələrlə həkim nəzarətində olmalıdırlar. Daha az aralıqlarla bu, əməliyyat keçirmiş xəstələrə də aiddir.
Ventrikulyar Septal Defekt (VSD):
Ürəyin iki mədəciyi arasında olan divarda olan açılışdır (deşik). Bu açılış vasitəsilə ürəyin sol tərəfindən gələn təmiz qanın bir hissəsi sağ tərəfə keçir. Xəstənin şikayətlərinin şiddəti və müalicənin növü (dərman və ya cərrahiyyə) əsasən açılışın ölçüsündən, yəni oradan keçən qanın miqdarından asılıdır.
Diaqnoz:
Kiçik VSD-lərdə diaqnoz adətən həkim hər hansı səbəbdən həkimə müraciət etdikdə qoyulur. qızdırma və ya öskürək kimi və müayinə zamanı uğultu eşidilir.Təsadüfən qoyulur. Qəti diaqnoz uşaq kardioloqu tərəfindən müayinə və exokardioqrafiya ilə qoyulur.
oxumaq: 0
