Şəxsiyyət böhranı dövründə yeniyetmə özünü sorğulayır və bu dövrdə dostluqlar əhəmiyyət qazanır ki, bu da antisosyal davranışların ortaya çıxmasına səbəb ola bilər. Yeniyetməlik dövründə ortaya çıxan sosial təsdiq və qəbul ehtiyacı texnologiyanın təqdim etdiyi imkanlarla (virtual söhbət otaqları, sosial media tətbiqləri, e-poçt, ani mesajlaşma və s.) təmin edilməyə çalışılır (Tsai və Lin, 2003) Bu məmnunluq rutin istifadə və asılılıq ilə nəticələnir. Texnologiyadan tez-tez istifadə edən yaş qrupu əsasən yeniyetmələrdir, bu, bir çox araşdırmalarla rəsmi şəkildə sübut edilmişdir. Araşdırmanın nəticələri göstərir ki, yeniyetmələr ümumiyyətlə internetdən əyləncə və ünsiyyət məqsədləri üçün istifadə edirlər ki, bu da bu ifadəni dəstəkləyir. Yeniyetməlik dövründə yaşanan böhran vəziyyəti artıq yeniyetmələri texnologiyaya, maddə istifadəsinə və s. Bu, sizi bir çox vəziyyətə açıq/meylli edir. Bundan əlavə, mövcud davranış nümunələri, ünsiyyət qurmaq istəyi, qruplara qoşulmaq istəyi, şəxsi yardım alma məqsədi, “burada və indi” olmağa verilən əhəmiyyət, gündəmdən xəbərdar olmaq və s. Səbəblər də asılılığı tətikləyən səbəblər sırasındadır. Bu şəxsiyyət böhranı zamanı texnologiyanın yaratdığı “virtual şəxsiyyət” xilaskar rolunu oynayır. Çünki bu, yeniyetmələri real həyatdan, real məsuliyyətlərdən yayındırır. Yeniyetmələr bu fürsətdən istifadə edərək virtual mühitdə öz “ideal şəxsiyyətlərini” ortaya qoyurlar. Bu, yeniyetmələrə öz xüsusiyyətlərini tanımaq imkanı verir. Ancaq texnoloji dünyada yaşanan təcrübələri real həyata köçürmək asan deyil, bu da yeniyetmələri psixoloji cəhətdən həssas edir.Təsirləri depressiyanı da artırır. Tədqiqat göstərdi ki, həddindən artıq internet istifadəsi tənha olmayan və depressiyaya düşməyən insanlarda depressiyaya səbəb olur (kraut-ark, 1998). Bu araşdırmanın nəticəsi həddindən artıq internetdən istifadənin insanlarda mənfi təsirləri haqqında yazılanları təsdiqləyir. Həddindən artıq internet istifadəsi nəticəsində yaranan bu pis hiss və depressiya hissi ilə yanaşı, mənfi təsirləri də var;
Zaman qavrayışı pozulur, həyati funksiyalar və məsuliyyətlər arxa planda qalır, dözümlülük və geri çəkilmə simptomları meydana çıxır, bəzi sağlamlıq problemləri (fiziki əl) də meydana gəldiyi müşahidə edilmişdir. Başqa bir araşdırmadan əldə edilən məlumatlar isə yeniyetmələrdə internetdən həddindən artıq istifadə etdikdə depressiv düşüncələrin və tənhalığın artdığını ortaya qoyur, çünki sosial mediada qazanılan təcrübələr real həyata keçirilə bilmir. İntihar meylləri internet asılılığı hallarında çox rast gəlinən bir diaqnozdur. Təbii ki, bu nəticələr və irəli sürülən səbəblər mütləq səbəblər deyil. İnternet asılılığı nəticəsində depressiya və pis əhval-ruhiyyə halları olsa da, depressiyada və pis olduqları üçün internetdən istifadə etməyə üstünlük verənlər də var. (Lin və Tsai, 2002)
Ədəbiyyata nəzər saldığımız zaman bütün dünyada yeniyetmələrin internet istifadəsi ilə bağlı çoxlu araşdırmalar aparılmışdır.Əgər bunların təqribi orta götürülsə, 1,1% ilə 8,2% arasında olduğunu söyləmək olar. (Bu fərq nümunə seçimi və s. kimi metodologiyalardan irəli gəlir.)(Thatçer və Qulam, 2005; Park, Kim və Ço, 2008). Ölkəmizdə yeniyetmələrin internet asılılığı ilə bağlı birbaşa araşdırma aparılmamışdır, lakin yeniyetmələrin internetdən istifadə nümunələri araşdırıldığında onların 7,6%-nin internetdən problemli (həftədə 12 saatdan çox) istifadə etdiyi müəyyən edilmişdir. (Tahiroğlu və başqaları, 2008)
oxumaq: 0
