Tiroid xərçəngi qalxanabənzər vəzinin hüceyrələrindən əmələ gələn xərçəngdir. Bu xərçəng başqalarına nisbətən daha az rast gəlinir və xəstəliyin proqnozu olduqca yaxşıdır. Düzgün diaqnoz və müalicə tətbiq olunarsa, xəstəliyi tamamilə aradan qaldırmaq olar. Beləliklə, insan uzun müddət yaşaya bilər. Onun cəmiyyətdə yayılması 4,2% təşkil edir. Qadınlarda tiroid xərçəngi riski ömür boyu təxminən 0,7%, kişilərdə isə 025% təşkil edir. Bu faizlərdən də göründüyü kimi, nadir xərçəng növüdür. ABŞ-da hər il 12 min yeni tiroid xərçəngi hadisəsi baş verir.
Tiroid xərçəngi tək bir növ deyil. Tezlik sırasına görə 4 qrupa bölünür: papiller xərçəngi, follikulyar xərçəng, medullar xərçəngi və anaplastik xərçəng.
QALHAN VADE XƏRÇƏNGİNİN NÖVLƏRİ
- Papilyar xərçəng: Bu, ümumiyyətlə yaxşı irəliləyən bir xərçəngdir. Bütün tiroid xərçənglərinin təxminən 80% -i papilyar xərçəngdir. Semptomlara səbəb olmaya bilər və uzun illər tiroid bezində qala bilər. Bu vəziyyətdə xəstənin heç bir şikayəti olmaya bilər. Hər yaşda görünə bilər və gənclərdə daha yaxşı irəliləyir. Ən çox 40-cı illərdə baş verir. Bədənin digər orqanlarına yayıla bilər. Bu zaman xəstəliyin gedişi daha pis olur.
- Follikulyar xərçəng:Papilyar xərçəngdən sonra ən çox rast gəlinən qalxanabənzər vəzin xərçəngidir. Bununla belə, onun tezliyi papillalara nisbətən daha azdır. Bu xərçəng də yayıla bilər. Tez-tez tiroid bezinin membranına və damara yayılır. Əgər membrana yayılarsa, onun gedişi damarlara yayılmaqdan daha yaxşıdır. Bu xərçəng növü ən çox ağciyərlərə və sümüklərə yayılır. Traxeya kimi qonşu strukturlara da yayılma ehtimalı var. Ən çox 50 yaşdan sonra baş verir. Follikulyar xərçəng daha sürətlə irəliləyir və təkrarlanma ehtimalı daha yüksəkdir.
- Medullar xərçəngi:Qalxanvari vəzi kalsitonin hormonu ifraz edir. Bu hadisəni qalxanabənzər vəzdəki C hüceyrələri həyata keçirir. Məhz buna görə də xərçəng xəstəliyində bu hormonun ifrazı artır. Bu xərçəngdə qalxanabənzər vəzi çıxarılmalıdır. Limfa düyünlərinə yayılıbsa, bu vəzilər də əməliyyatla çıxarılır. Yuxarıda göstərilən iki xərçəngdən daha az yaygındır. Xəstələrin təxminən 1/4-də ailə ötürülməsi var. Başqa sözlə, ailədə medullar tiroid xərçəngi olanlarda risk artır.
- Anaplastik xərçəng: Tiroid xərçənginin ən az rast gəlinən növüdür. Çox sürətli hərəkət edir. Tiroid bezindəki kütlə sürətlə inkişaf edir və böyüyür. Nəfəs almanın çətinləşdiyi hallarda traxeyanın çıxarılması tələb oluna bilər. Radiasiya terapiyası və kimyaterapiya tətbiq edilir.
QALBƏNDƏ VİD XƏRÇƏNGİNİN SƏBƏBLƏRİ
Səbəbi hələ tam məlum deyil. Ancaq araşdırmalara görə, bəzi radioaktiv maddələrə məruz qalan insanlarda qalxanabənzər vəzi xərçəngi müşahidə olunub. Bu maddələrdən ən mühümü urandır. Məsələn, Çernobıldakı AES qəzası ilə bu bölgədə yaşayan insanlarda qalxanabənzər vəzi xərçənginə tutulma halları artıb. Bəzi tiroid xərçənglərində genetik mutasiyaların rol oynadığı düşünülür.
Tez-tez rast gəlinən suallardan biri də diaqnoz və ya müalicə zamanı istifadə edilən bəzi radioaktiv maddələrin xərçəngə səbəb olub-olmamasıdır. Bu məqsədlə istifadə olunan maddələrin miqdarı olduqca azdır. Onların bədəndən xaric olma müddəti çox qısadır. Buna görə də xərçəngə səbəb olmurlar.
QALHANƏVİZ VƏZİ XƏRÇƏNGİNİN ƏLAMƏTLƏRİ NƏDİR?
Qalxanabənzər vəzi xərçənglərinin əksəriyyətində heç bir şikayət yoxdur. Xəstəlik heç bir əlamətə səbəb olmur. Bəzi hallarda limfa düyünləri böyüdü və ya boyunda kütlə əmələ gəldi. Az sayda xəstələrdə boğazda sıxılma hissi, ağrı, tənəffüs çətinliyi, səsin səsinin kəsilməsi və udma çətinliyi ola bilər. Amma dediyimiz kimi, bunlar az sayda xəstədə görülür. Bir çox tiroid xərçəngi simptomlara səbəb olmur. Əslində xəstələrin bəzilərində diaqnoz qoyulan zaman başqa orqanlara yayılma aşkar edilir.
QALBƏNDƏ VİD XƏRÇƏNGİNİN DİQNOZU NECƏDİR?
İlk növbədə, diaqnozu müəyyən etmək üçün testlər aparılır. qanda hormonların miqdarı. Hormon səviyyəsinin yüksək olub-olmamasından asılı olmayaraq, başqa testlər aparılmalıdır. Çünki bəzi qalxanabənzər vəzi xərçənglərində bu dəyərlər yüksək, bəzilərində isə normaldır.
Ultrasonoqrafiya ilə qalxanabənzər vəzdəki kütlə görülür. Ancaq bu kütlənin xərçəng olub-olmadığını anlamaq mümkün deyil. Dəqiq diaqnoz qoymaq üçün biopsiya tələb olunur. Bundan əlavə, qalxanabənzər vəzi xərçənginin diaqnozunda ən əhəmiyyətli müayinələrdən biri olan sintiqrafiya aparılır. Kütlənin və ya nodülün görünüşü haqqında məlumat verir. Bunun xaricində incə iynə aspirasiya biopsiyası dediyimiz üsul tətbiq edilir. Bu üsul tiroiddə görünən bütün kütlələrə tətbiq edilir. Bu olduqca dəyərlidir. Xəstə üçün ən azı 5 dəfə tətbiq edilməsi diaqnozun dəqiqliyi üçün vacibdir.
Xərçəng. Şişin zəif növü, şişin yayılması, böyük diametr (>1 sm) və müalicəyə gec başlanması xəstəliyin pis gedişinə səbəb olur. Şişin tək fokusda olması, yayılmaması və diametri kiçik olması xəstəliyin proqnozu daha yaxşıdır.
oxumaq: 0
