Əksərimiz xoşbəxt olub-olmadığımızı soruşuruq. Müasir ünsiyyət əsrində biz də xoşbəxtliyimizi sosial media vasitəsilə ortaya qoyuruq. Biz başqalarına ən həvəsli halımızı və sevinc anlarımızı göstərməyə tələsirik. Xoşbəxt insan olmağın, xoşbəxt ailə sahibi olmağın və hətta xoşbəxt övlad böyütməyin sirləri haqqında yazılmış çoxlu kitablar, xoşbəxt olmağın düsturunu izah edən müxtəlif kurslar, sağlamlıq reseptləri və gözəllik sirləri var. Hərəkatın alt mətni belədir; “Xoşbəxtliyin ardınca get! Xoşbəxtliyi tut!”
Xoşbəxtlik arxasınca getməli və tutulmalı olan, lakin tutulduqda itirilən bir şeydirmi? Sevgilidən gözlədiyimiz iş, pul, qəşəng maşın, mənzərəli ev bizi xoşbəxt edəcəkmi? Bu vəziyyətdə xoşbəxtlik bizdən kənar mənbələrdən əldə edilməli olan bir məmnuniyyətə çevrilir. Sahib olduğumuz zaman xoşbəxt olacağımızı düşünərək bizi aldadır. Bununla belə, yaxtaları çoxmərtəbəli olsa da, bədbəxt, şikayətçi, daha çox şeyə can atan insanları görürük. Sahib olduğu şey ona heç vaxt kifayət etmir. Bəzi insanlar öz kiçik dünyalarında sahib olduqları ilə kifayətlənir, sahib olduqlarına görə minnətdardırlar və daha çoxuna ehtiyac duymurlar. Mal-mülkə ehtiyacı olmasa belə, özünü dəyərli hiss edir, həyata bağlıdır, var olmaqdan və yaşamaqdan həzz alır.
Beləliklə, xoşbəxtlik insanın daxilindən gələn bir hissdirmi? Psixoanalitik nəzəriyyələr xoşbəxtliyi insanın öz dərisində rahat olmaq, bu şüurda və bu bədəndə olarkən bu həyatdan həzz almaq olaraq təyin edir. Dərinizdə rahat olmaq, arzu və istəklərinizin arxasınca getmək və həyata keçirməkdən fərqli bir məmnunluq hissi doğurur. Bu, mahiyyətdə olanla, hazırda baş verənlərlə, xarici resurslara ehtiyac olmadan əlaqə qurmağı göstərən bir vəziyyətdir.
Sokrat deyir: “Xoşbəxtlik daha çoxuna can atmaqdansa, daha az həzz almaq qabiliyyəti ilə mümkündür”. O, xoşbəxtliyin xaricdən əldə edilənlərdən deyil, insanın içindən gələn bir şey olduğunu müdafiə edir. O deyir ki, insan var-dövlətə, gücə, şöhrətə, gözəlliyə sahib olmaq əvəzinə öz mahiyyətini, ruhunun dərinliklərini qidalandıraraq həyatına töhfə vermək olar. Mövlana görə, insan ilk növbədə öz mahiyyətindən xəbərdar olmalıdır. O, onunla qarşılaşmalı və onun reallığını qavramalıdır. Yaxşısı və pisi ilə, əks qütbləri ilə Qavradığı bu mahiyyətlə əlaqə qura bildikdə, xoşbəxtliyə çata bildi.
Xoşbəxtliyi əldə edilməli bir dayanacaq kimi düşündüyümüzdə və ya onu bir şərtlə bağladığımızda biz də ondan uzaqlaşırıq. Çünki indi yerinə yetirilməli olan şərt var. Biz ya daha gözəl, daha zəngin, ya da güclü olmalıyıq. Başqaları ilə müqayisə başlayır. İnsan zehni erkən yaşlarından kondisiyaya açıqdır. Başqa sözlə, o, içində olduğu mühitdən təsirlənir. Necə ki, çiçək içində olduğu torpaqla birləşir. Uşaqlıqda bizə verilən mühit, böyümək üçün lazım olan yerə, havaya və nəmə sahib olub-olmaması, kifayət qədər minerallara çıxışı olub-olmaması, torpağın münbit olub-olmaması kimi böyük ölçüdə formalaşırıq.
Zaman keçdikcə böyüdüyümüz mühitdə tez-tez təkrarlanan təcrübələri, təcrübələri və ifadələri mənimsəyir və onları beynimizə həkk edirik. Başqa sözlə, biz onu daxililəşdiririk. Məsələn, akademik müvəffəqiyyətin əhəmiyyətinin tez-tez vurğulandığı və uğur vasitəsilə təsdiq, dəyər və qəbul aldığımız bir mühitdə müvəffəqiyyətin xoşbəxtliyə çatmağın yolu olduğunu öyrənirik. “Mən ancaq uğurlu, bacarıqlı, güclü insanamsa xoşbəxtəm” köklü inamımız biz fərqinə varmadan formalaşır və möhkəmlənir. Bunun belə olmadığı hallarda işlər həmişə düşündüyümüz kimi getməyə bilər, kədər qapımızı döyər. Uğura şərtlənən, öz dəyərini, mahiyyətini və xoşbəxtliyini uğur meyarına bağlayan ağıl hər hansı qeyri-müəyyənlik qarşısında özünü dəyərsiz görür və həyat qarşısında məğlub hiss edir. Bu vəziyyətdə xoşbəxtlik həyat səyahətinin həzz və həzzini aşır və xoşbəxtlik çatmaq üçün bir dayanacaq kimi olur. Bu dayanacaqda enmək həyatın əsas məqsədinə çevrilir. Və təəssüf ki, bir şərtdən asılı olan xoşbəxtlik hissi yorucudur, sizi qurudur və yorğun qoyur. Xoşbəxtliyin arxasınca gedərkən onu hiss edə bilməmək insan ruhunu tamamilə yorur.
Bəs xoşbəxtliyin düsturu varmı? Birincisi, xoşbəxtliyi bir meyar və ya meyar kimi görməyi dayandırmağı və onu bir dayanacaq və ya əldə ediləcək bir nöqtə olaraq görməyi dayandırmağı öyrənərək başlaya bilərik. Xoşbəxtliyin kiçik və qısa anlardan ibarət olduğunu dərk etməyə fokuslana bilərik. Həyat yoldaşını xərçəngdən itirmək Qəmgin, kinli və küskün bir insan obrazını canlandıran Ricky Gervais "After Life" serialında öz itkisinə və davamlı ağrılarına diqqət yetirir və bir gün rastlaşdığı bir yad biri ona bunu deyir; “Biz təkcə özümüz üçün deyil, başqaları üçün də yaşayırıq. "Xoşbəxtlik fövqəladə, o qədər qeyri-adidir ki, onun bizə və ya başqasına məxsus olması fərq etməz." Və o andan etibarən həyat bu insan üçün məna kəsb etməyə başlayır və görür ki, başqalarını sevindirməkdə xoş və zövqlü bir şey var.
Depressiyanın kökü qeyri-real neqativ fikir və inanclardadır. “Mən həmişə şən və şən olmalıyam” onlardan biridir. O, insanın bütün reallığını təşkil edir və şərti olduğu üçün həyatı çətinləşdirir. Ancaq bu, mümkün deyil, çünki emosiyalar aşağı-yuxarı gedir. Mənəviyyat heç vaxt bir müstəvidə inkişaf etmir. Müəllif Endryu Solomon illərdir davam edən depressiyasından bəhs edir: "Depressiyanın əksi xoşbəxtlik deyil, canlılıqdır." Canlılıq varlığın xoşbəxtlikdən fərqli formasıdır. Yaşamağın kifayət qədər dəyərli olduğunu dərk etmək o andakı hisslərimizdən, hisslərimizdən və təcrübələrimizdən xəbərdar olmaq deməkdir. Sahib olduqlarımızla nə etdiyimiz, sahib olduqlarımızdan daha vacibdir. Viktor Franklın həyatın mənası ilə bağlı biz oxuculara verdiyi töhfə danılmazdır. Bu həyatdan nə gözlədiyimi soruşanlara "Bu həyat sizdən nə gözləyir?" Sualı verən Frankl xoşbəxtlik üçün düşünülməmiş və qeyri-adi bir qapı açır və bizi əslində nəyin vacib olduğu barədə düşünməyə vadar edir. Həyatımızda istədiyimiz qədər mülkə, mal-mülkə, maddəyə sahib olaq, bizi var edən, həyatı rəngarəng edən məna yaratdığımız, diqqətimizi cəmlədiyimiz və özümüzdən nələrsə əlavə etdiyimiz, canlı hiss etdiyimiz anlardır.
oxumaq: 0
