2020-ci ilin əvvəlindən Türkiyədə və dünyada bir-birinin ardınca pis hadisələr yaşanır. Nəhayət, koronavirus epidemiyası bir çox insanın gələcəklə bağlı narahatlığına səbəb oldu. Psixoloq Səma Özcan bu vəziyyətdən çıxış yollarını sadaladı.
Özcanın açıqlamalarında diqqət çəkən məqamlar bunlardır;
Gündəlikdən 2020-ci ilin əvvəlindən bəri ölkəmizdə baş verən hadisələrə nəzər saldıqda; Təbii fəlakətlər, epidemiyalar, qəzalar, terror hücumları, qadına qarşı zorakılıq və uşaq istismarı kimi bir çox neqativ hadisələrin sosial travmalara yol açdığını görürük.Texnologiyadan geniş istifadə insanların hər cür xəbərə çıxışını asanlaşdırsa da, hadisələri görmək, eşitmək və şərh etmək psixoloji cəhətdən mənfi ola bilər.təsirli hala gəldi. İnsanlar təbiətcə bio-psixo-sosial varlıqdır. Bütövlükdə qiymətləndirildikdə, bioloji, sosial və psixoloji sahələrdə sağlam bir fərd olmaq xoşbəxtlik və problemlərin öhdəsindən daha asan gəlməyi təmin edəcək.
Həddindən artıq narahatlıq.Həyatımızı çətinləşdirir
Cəmiyyətdə baş verən hadisələr insanlara birbaşa və ya dolayı yolla təsir edir. Psixi və fiziki sağlamlıq bir bütövdür. Dünyada və cəmiyyətimizdə baş verən bir çox hadisələr əhalinin psixi sağlamlığına dərindən təsir edir, onlarda gələcəklə bağlı daimi narahatlıq keçirməsinə səbəb olur. Narahatlıq minimal olduqda faydalıdır. Bununla belə, həddindən artıq narahatlıq həyatımızı çətinləşdirir və yuxu və qidalanma tərzimizə təsir edərək immun sistemimizin tarazlığını poza bilər.
İlk ilin əvvəlindən 2020-ci ildə ard-arda baş verən neqativ hadisələr insanların gələcəklə bağlı narahatlığına səbəb olduDaim ən pisləri düşünmək, zehnində neqativ ssenarilərin təkrarlanması, gələcəyə dair qeyri-müəyyənlik narahatlığı artıran ən mühüm amillərdəndir. Hadisələrin nə vaxt, harada və necə baş verəcəyi bilinmədiyi üçün dəqiq nəsə demək mümkün deyil. Buna görə də qeyri-müəyyənlik insanların pis bir şey olacağından qorxmasına, pis nəticələr haqqında daim düşünməsinə, zehnində təkrarlanan neqativ avtomatik düşüncələrə inanmağa və bu qorxunun gerçəkləşəcəyi gözləntisi ilə yaşamağa səbəb olur. Bu, narahatlığın formalaşmasına təkan verir. Düşüncələri dayandırmaq qabiliyyətimiz yoxdur, lakin biz alternativ düşüncələr yarada, mövcud koqnitiv təhriflərimizi dəyişdirə və narahatlığın öhdəsindən gələ bilərik.
Koqnitiv təhriflərlə bu düşüncələrin nümunələri
-
“Hər şey pis olacaq, 2020-ci il pis başladı, həmişə belə olacaq”
-
“Hər an nəsə baş verə bilər, indi mütləq başımıza bir şey gələcək”
-
“Nə etsəm də , heç nə dəyişməyəcək”
-
Narahatlığın öhdəsindən gəlməyin yolları
-
*Yaşadığınız vəziyyəti tanımaq üçün necə hiss etdiyinizə baxın Diqqətinizi cəmləyin, hiss etdiyiniz emosiyanı təsvir edin
-
*Fikirlərinizi qiymətləndirin, düzgünlüyün siyahısını tərtib edin və Bunun həmişə baş verəcəyini düşünməyə vadar edən düşüncələrinizin yanlışlığı
-
* Narahatlığı idarə edə biləcəyinizə inanın
-
* Ödəyin yuxu və qidalanma tərzinizə diqqət yetirin
-
*Xəbərlər sizə mənfi təsir edirsə, onları daim izləməyin
-
*Çalışın fiziki məşq edin, müntəzəm məşq stress və narahatlığı azaldır
-
*Fəlakət tələsinə düşməyin
-
*Düşün sizin üçün yaxşı olan şeyləri, tempi addım-addım artıraraq uzun müddətdir təxirə saldığınız hərəkətləri həyata keçirin,
-
*Sadəcə keçmişdən bir peşmançılıq kimi ya da “kaş” cümləsi narahatlıq yarada bilər, gələcəklə bağlı narahatlıq da yarada bilər.Qeyri-müəyyənlik də narahatlıq yaradır. Buna görə də anı yaşamaq vacibdir. İndi indi nə etdiyinizi düşünün. Fiziki hisslərinizi aktivləşdirməklə narahatlığın öhdəsindən gəlin....
Ümumiyyətlə, belə cümlələrdə həddindən artıq ümumiləşdirmə, fəlakətə düçar etmək (hadisənin ən pis nəticəsini düşünmək və diqqəti ona yönəltmək) , fəlakət.
Hadisələr hamımıza təsir edir. Lakin hadisədən çox, hadisəyə aid edilən məna insanları narahatlığa sürükləyir.
Psixi və fiziki sağlamlıq bir-birindən ayrı düşünülə bilməz, onlar bir bütövdür. Ruhunuzun və bədəninizin qayğısına qalın...
oxumaq: 0
