Terrorizm bəzi siyasi, dini və ya iqtisadi məqsədlərə nail olmaq üçün istifadə edilən hər hansı zorakılıq kimi müəyyən edilə bilər. Terrorçular insanları hansısa formada qorxutmaq və qorxutmaqla və buna uyğun olaraq onları qorxutmaq və qorxutmaqla öz məqsədlərinə çatmağı hədəfləyirlər.
Terrorizmi bir çox baxımdan izah və qiymətləndirmək olar. Siyasətçilərin münasibəti, terroru doğuran amillər, terrorçuların kimliyi, terrorun növləri, terrorun cəmiyyətə təsiri və s. Bu yazıda onun cəmiyyətdə yaratdığı psixoloji təsirləri və bununla bağlı reaksiyaları izah etməyə çalışacağam.
Tərifdə də qeyd olunduğu kimi, terrorçuların məqsədlərinə çatmaq üçün istifadə etdikləri metod İnsanları öldürmək, malını dağıtmaq, işgəncə vermək kimi hərəkətlərlə insanları qorxudaraq qorxu mühiti hökm sürür. Hərəkətsiz və qorxulu insanlar üzərində çoxlu oyunlar oynana bilər. Bəzi fərdlər nə yaşayacaqlarının qeyri-müəyyənliyindən qorxaraq özlərini hərəkətsizliyə məhkum etsələr də, bəzi şəxslər reaktiv olaraq terror vasitəsilə qisas almaq istəyirlər. Hər iki halda sağlam həyat şəraiti itirilir.
İnsanları stresə salan ən böyük amillərdən biri qeyri-müəyyənlik və hadisələrin fərdin nəzarətindən kənar inkişafıdır. Ətraflarında davamlı olaraq terror hadisələri yaşayan insanlar başlarına gələcəklərindən xəbərsiz olaraq həyatlarını narahatlıq və qorxu ilə yaşamağa çalışırlar. Bu prizmadan baxanda insanlar terrora məruz qalmasalar da, onun yaratdığı psixoloji təsirə görə terrorun qurbanı olurlar. Belə bir vəziyyətdə fərddən cəmiyyətə qədər ümumi iğtişaşlar hökm sürür. Terrorçu üçün vəziyyət fərqlidir. Çünki terrorçu törətdiyi əməlin planlayıcısıdır və başına gələcəkləri qabaqcadan görür.
Terror hadisələrindən sonra yeni hadisələr gündəmə gəlməsə belə, insan əvvəlki hadisələrin təsirindən narahat və qorxulu həyatına davam edə bilər. Uzaqdan belə yaşanan, şahidi olduğu və paylaşılan terror təcrübələri insanlarda travmatik təsir bağışlayır. Travma keçirmiş bir insanın psixoloji tarazlığı və həyat bütövlüyü pozula bilər. Terrorizmi bu prizmadan dəyərləndirsək, bu, sosial travma kimi görünə bilər və belə bir cəmiyyət terrorla mübarizədə əskik ola bilər. Bu səbəbdən terror aktlarında daha çox mülki vətəndaşlar iştirak edir və kütləvi ölümlə nəticələnir. Sıxıntı yaradacaq yerlərdə və ictimai həssaslığın yüksək olduğu vaxtlarda edilir.
Ümumiləşdirib bu günün şərtlərinə uyğunlaşdırmaq üçün uzun müddətdir ki, ictimai yas prosesindəyik. Bu yas prosesi ilə birlikdə yaşadığımız gündəlik qayğılar bizi terrorla mübarizədə dönməz bir dairəyə sürükləyir. Siyasi baxımdan edilməli olanlardan çox, terrorun cəmiyyətdə psixoloji təsirlərinin yaratdığı reaksiyalarla hadisənin başqa tərəfinə diqqət çəkmək istədim. Bunları dəyərləndirsək, terrorla mübarizədə psixi sağlamlığın əhəmiyyəti qiymətləndirilməli və terrorun hakim olduğu cəmiyyətdə fərdlərin etibarını qazanmağa uyğun mühit təmin edilməlidir. İnsanlar yaşadıqları neqativ emosiyalardan xəbərdar edilərsə, neqativ halların öhdəsindən gəlməkdə daha güclü olurlar. Beləliklə, terrorla mübarizədə başlarına gələnləri ətalətlə qəbul edən fərdlər deyil, öhdəsindən gəlmək üçün addımlar atan döyüşkən fərdlərin olduğu cəmiyyətlər üstünlük qazanacaq.
oxumaq: 0
