Günəş şüaları UV (ultrabənövşəyi)şüaları ilə şüalara məruz qalan insanlarda dəri xərçənginin yaranmasında ən təsirli xarici faktordur. Günəşli yerlərdə yaşayanlar, açıq dərili insanlar, açıq havada günəş altında işləyənlər, xüsusən də bədənin paltarla örtülmədiyi əllər və üz kimi bədən bölgələrində dəri xərçənginə tutulma ehtimalı var. Günəş işığına həssas olan xəstələr; xüsusilə açıq dəri və saç rəngi və mavi gözlü insanlar.
UV şüaları dəri hüceyrələrindəki genlərə kimyəvi ziyan vuraraq hüceyrə ölümünə və kanserogen dəyişikliklərə səbəb ola bilər.
> < br /> UV şüalarına məruz qalan dəridə normal DNT sintezi və hüceyrə proliferasiyasının qarşısı alınır. UVşüaların dəriyə qeyd olunan təsirləri dəri qatının qalınlığı, həmin nahiyədə tüklərin olması və yüksək melanin tərkibi ilə müəyyən qədər azalda bilər.
İnsanınUVşüalarının yaratdığı dəri xərçənginə qarşı həssaslığı dəridəki melanosit hüceyrələrinin tərkibi ilə tərs mütənasibdir. Yəni insanın dəri rəngi açıqlaşdıqca melanositlərin tərkibi azalır və günəş işığının kanserogen təsiri artır.
Günəş şüalarından yaranan radiasiya UVA (315-400nm) , UVB (290 -315nm-dən ibarətdir)və UVC (200-290nm)dalğa uzunluqları. Atmosferdəki ozon təbəqəsiUVCdalğa zolağını udur. İnsan dərisinə çatan radiasiyanın 95%-i UVA dalğa uzunluğundadır. Bununla belə, dəriyə çatan az miqdardaUVBdalğa uzunluğu günəş yanıqlarına və xroniki günəş zədələrinə, eləcə də əksər uzunmüddətli bədxassəli dəri lezyonlarına səbəb olur. Həddindən artıq UVB şüalanması qeyd olunan uzunmüddətli təsirlərə əlavə olaraq immunitet sisteminin normal funksiyalarını da pozur və dəri xərçənginin tezliyini və şiddətini artırır.
Xülasə , UVB şüalanması, Dəri xərçənginin inkişafında UVA şüalarından daha təsirlidir. Bu, həm bədxassəli melanoma, həm də digər dəri xərçənglərinin inkişafı üçün doğrudur.
Bununla belə, tədqiqatlar göstərmişdir ki, UVAya məruz qalma da bədxassəli melanomaya səbəb olur. Bunun dəri səpgiləri riskini artırdığı sübut edilmişdir.
Tez-tez istifadə edilən günəşdən qoruyucu vasitələr UVB şüalarının qarşısını alır, lakin UVAya davamlıdır. UVA günəş işığında UVenerjinin 90-95%-ni təşkil edir. Buna görə dəUVAdan qorunmayan günəş kremləri bədxassəli melanoma inkişaf riskini azaltmır. Yenə günəş yanığı ilə melanoma inkişaf riski arasındakı əlaqəni araşdıran tədqiqatlar sabit bir əlaqəni ortaya qoydu. Xüsusilə, bu, qabaran günəş yanıqlarının sayının artmasının melanoma riskini artırdığını göstərir. Tədqiqatlar göstərir ki, günəş yanıqları, xüsusən də uşaqlıqda, yaşlılarda olanlardan daha təhlükəlidir. Bədxassəli melanomanın inkişafında yay tətilləri kimi ara-sıra günəşə məruz qalmaq təsərrüfatlarda və ya tikinti sahələrində işləmək kimi xroniki davamlı günəşə məruz qalmaqdan daha əhəmiyyətli bir risk faktorudur.
Buna görə də Uşaqlıqdan başlayaraq günəşin mənfi təsirlərindən qorunmaq vacibdir. İstifadə olunan günəşdən qoruyucuların keyfiyyətli olması və həm UVAvə UVB dalğalarına qarşı qorunma ehtiva etməsi vacibdir.
Uzun müddətli məruz qalma >UVşüaları.Uzun müddətli məruz qalma nəticəsində qeyd olunan zərərli təsirlərin yığılması ilə sonrakı yaşlarda aktinik keratoz və ya günəş keratozu adlanan zədələnmələr meydana gəlir. Lezyonlar çoxlu ola bilər, adətən günəşə məruz qalan yerlərdə. Bu lezyonlar ilkin olaraq bədxassəli olmasa da, dəri xərçənginin xəbərçisi ola bilən lezyonlardır.
Belə dəri zədələrinin inkişafında 3-4 həftə ərzində hər hansı tibbi müalicə ilə nəticə əldə olunmazsa, onlar şübhələnməlidir və dermatoloq və ya plastik cərrahla məsləhətləşməlidir. .
oxumaq: 0
