1-AĞCİĞƏR XƏRÇƏNGİ NƏDİR?
Ağciyər xərçəngi struktur olaraq normal ağciyər toxumasından hüceyrələrin ehtiyac və nəzarətdən kənarda çoxalması və ağciyərdə kütlə (şiş) əmələ gəlməsidir. Burada əmələ gələn kütlə ilk növbədə öz mühitində böyüyür. Daha sonra uzaq orqanlara yayılır. Erkən diaqnoz daha çox təsadüf nəticəsində və ya digər xəstəliklərin araşdırılması zamanı baş verir. Lakin 15%-də erkən diaqnoz qoyula bilər.
2-AĞCƏYƏR XƏRÇƏNGİNİN SƏBƏBƏLƏRİ NƏDİR? XÜSUSİylə SİQARETƏ NƏ ƏLAQƏSİ VAR?
Xəstəliyin 85%-i siqaretdən qaynaqlanır. Siqaret tüstüsünün tərkibində 5000-dən çox kimyəvi maddə var. Bu kimyəvi maddələrin 70-dən çoxu xərçəngə səbəb olan xüsusiyyətlərə malikdir. Bundan əlavə, boruların, siqarların və qəlyanların istifadəsi böyük risk yaradır. Elektron siqaretlərin tərkibində DNT-ni zədələyən kimyəvi maddələr var. Uşaqlarda ikinci əl siqaretdən istifadə və siqaret tüstüsü səbəbindən leykoz, limfoma, mərkəzi sinir sistemi şişləri və qaraciyər şişlərinin tezliyi artır.
Ağciyər xərçəngi, kömür odu, yeməkdə istifadə edilən bəzi yanacaqlar, radon qazı, aspest, kadmium, alüminium və berilyum kimi maddələrin qalan 15%-ni istifadə edən sənaye işçilərində daha çox rast gəlinir. Bundan əlavə, havanın çirklənməsi və dizel qazı mühüm amillərdir.
3- PASİV SİQARET NƏDİR? Ağciyər XƏRÇƏNGİNİN FORMASİ İLƏ ƏLAQƏSİ NƏDİR?
Passiv siqaret çəkmə, çəkmədiyi halda siqaret tüstüsünün təsirinə məruz qalan insanlara aiddir. Bu, ağciyər xərçəngi riskini 20% artırır. Təəssüf ki, heç vaxt siqaret çəkmədiyi halda ağciyər xərçənginə tutulan hər üç nəfərdən biri passiv siqaret çəkəndir. Çəkilən hər 5 siqaret çəkməyənlərin bir siqaret çəkməsinə səbəb olur.
4-AĞCİĞƏR XƏRÇƏNGİNİN ƏLAMƏTLƏRİ NƏDİR?
-Öskürək. İki həftədən çox davam edən, getdikcə artan, səbəbi bilinməyən davamlı öskürək.
-Sinə ağrısı. Dərin nəfəs alarkən, öskürərkən və ya gülərkən artır.
-Blğəmdən qanaxma.
-Nəfəs darlığı və ya hırıltı.
-İştahsızlıq və çəki itkisi. naməlum səbəblə.
-Boğulma və ya udma çətinliyi.
-Barmaqlarda sürtünmə. Barmaqların və ayaq barmaqlarının uclarında yumşaq toxumaların sürətli və ağrılı böyüməsi.
-Tez-tez təkrarlanan ağciyər infeksiyaları
- Bədən ağrısı. Geniş yayılmış və ya regional ağrı, metastaz dediyimiz ağciyərlərdən başqa orqanlara da yayıldığını göstərir.
5-AĞCİĞƏR XƏRÇƏNGİNƏ RİSK FAKTÖRLERİ NƏLƏRDİR?
Ailədə ağciyər xərçəngi olan insanlar
Xüsusilə 15 ildən artıqdır. Uzun müddət gündə bir qutu siqaret çəkənlər
Siqaret çəkən, lakin 15 ildən az müddətə siqareti buraxanlar.
Siqaret çəkənlər. 55-74 yaş arasında olan və ağır siqaret çəkmə tarixi var.
Yuxarıda qeyd etdiyim 4 qrup üçün aşağı dozalardan istifadə edən ağciyər tomoqrafiyası ilə ağciyər xərçəngini erkən aşkar etmək mümkün ola bilər.
6-HƏM QADINLARDA, HƏM KİŞİLƏRDƏ AĞCƏĞƏR XƏRÇƏNGİNİN SAYISI NƏDİR?
2012-ci ildə bütün dünyada. 1,8 milyon insana ağciyər xərçəngi diaqnozu qoyulub. İnkişaf etməkdə olan ölkələrin 60% -də müşahidə olunur. Dünyada kişilərdə ağciyər xərçənginin nisbəti azalır, qadınlarda isə artır. 25 il əvvəl ağciyər xərçəngi hər 11 kişiyə bir qadında rast gəlindiyi halda, son illərdə ağciyər xərçəngi demək olar ki, hər iki kişiyə bir qadında rast gəlinir.
oxumaq: 0
