AĞCİYƏR XƏRÇƏNGİ

Tərif

Ağciyər yaşamaq üçün lazım olan oksigeni havadan alır və bədənimizdə əmələ gələn zərərli karbon dioksid qazını havaya buraxır; Nəfəs alma işini yerinə yetirən əsas tənəffüs orqanımızdır.

Hər orqan kimi ağciyərlərimiz də bir çox hüceyrədən ibarətdir. Sinir sistemindən başqa bədənimizdəki bütün sistemlərdə hüceyrələr yenilənir. Ağciyər hüceyrələri də ehtiyaca görə bölünür və çoxalır ki, ağciyər normal fəaliyyət göstərə bilsin.

Ağciyər xərçəngi ağciyər hüceyrələrinin lazımsız və nəzarətsiz çoxalması, ağciyərdə kütlə (şiş) əmələ gəlməsidir. Burada əmələ gələn kütlə əvvəlcə öz mühitində böyüyür, sonrakı mərhələlərdə isə dövran yolu ilə ətraf toxumalara və ya uzaq orqanlara yayılaraq (qaraciyər, sümük, beyin və s.) zərər verir.

Hər il. , bütün dünyada yeni diaqnoz qoyulmuş xərçəng xəstələrinin 12,8%-i ağciyər xərçəngi xəstələridir və hər il 3% artır. Bütün dünyada bir il ərzində xərçəngdən ölən insanların 17,8%-i ağciyər xərçəngidir. Bu gün dünyada ən çox rast gəlinən xərçəng növü olan ağciyər xərçənginin yeni hallarının illik sayı bir milyondan çoxdur.

Ağciyər xərçəngi kişilərdə ən çox rast gəlinən xərçəng növüdür və son illərdə qadınlar arasında siqaretin artması, qadınlarda ağciyər xərçənginə tutulma halları getdikcə artır.

Ağciyər xərçəngi bu gün dünyada kişiləri ən çox öldürən xərçəng növüdür. Ölüm səbəbləri arasında ürək-damar xəstəliklərindən sonra ikinci yeri tutur. 1987-ci ildən bu yana ABŞ-da qadınlar arasında əsas qatildir.

Dünya orta göstəricisinə baxdığımızda, döş xərçəngindən sonra kişilərdə birinci, qadınlarda isə ikinci yerdədir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, 1985-ci ildə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə 300 000 qadın siqaretdən qaynaqlanan xəstəliklərdən dünyasını dəyişib ki, bunun da 21,1%-i ağciyər xərçəngindəndir. Bütün dünyada hər il yeni xəstələrin sayı artmaqda davam edir.

Birincili ağciyər xərçəngi bütün dünyada olduğu kimi, ölkəmizdə də ən çox yayılmış xərçəng növüdür. Ölkəmizdə 11,5/100.000 xəstələnmə qeydə alınıb.

Ağciyər xərçənginin inkişafı üçün risk faktorları

80 -Bütün ağciyər xərçənglərinin 9%-i. Onlardan 0-ı siqaret səbəbiylə inkişaf edir. Beləliklə, ağciyər xərçənginin inkişafı üçün ən vacib risk faktoru siqaretdir. Siqaret çəkmə müddəti və çəkilən siqaretlərin ümumi sayı artdıqca ağciyər xərçənginə tutulma riski də artır.

Aktiv siqaretdən sonra ağciyər xərçəngi üçün ikinci ən əhəmiyyətli risk faktoru passiv siqaret və ya siqaretdir. Təkcə passiv siqaretin ağciyər xərçəngi riskini orta hesabla 1,2-1,3 dəfə artırdığı bildirilir.

Siqaretdən başqa bəzi genetik amillər, məsələn, ailədə (birinci dərəcəli qohumlarda) ağciyər xərçəngi olması , ağciyər xərçəngi riskini 2,4 dəfə artırır. Ailəsində ağciyər xərçəngi olan insanlarda ağciyər xərçənginə tutulma ehtimalı daha yüksəkdir. Xüsusilə ailəsində ağciyər xərçəngi olan siqaret çəkmək riski daha da artırır.

Ailəsində ağciyər xərçəngi olan və heç vaxt siqaret çəkməyən qadında ağciyər xərçəngi riski 2,8 dəfə artarkən; Ailəsində ağciyər xərçəngi olmayan və siqaret çəkən qadında bu risk 11,3 dəfə artır; Ailəsində ağciyər xərçəngi olan və siqaret çəkən qadında bu riskin 30 dəfə artdığı göstərilmişdir.

Bundan başqa, asbest adlı kanserogen mineral, lifli quruluşa çox davamlıdır. kimyəvi maddələr; Ağciyər xərçənginin, xüsusilə ağciyər xərçənginin (Mezotelyomanın) əmələ gəlməsində təsirlidir. Xalq arasında ağ torpaq, qısır torpaq, səma torpağı, çəlpek, höllük və ya ceren torpaq kimi adlarla tanınır. Asbest Anadolunun bir çox bölgəsində var və xalqımız tərəfindən şüursuz şəkildə istifadə olunur. Kənd sakinləri asbestdən evlərinin damını örtmək, evləri ağartmaq, azyaşlı uşaqlar üçün toz əvəzedicisi kimi istifadə edirlər. Amasya bölgəsində və Kayılar köçərilərində körpələr höllük torpağı kimi tanınan qızdırılan asbestlə bükülür. Bu tətbiqlər zamanı havaya qarışan asbest lifləri ağır şəkildə nəfəs alır. Torpaqdan çıxaran və istifadə edən kəndlilərdən başqa asbest asbestdən istifadə olunan sənaye sahələrində (gəmi, təyyarə, avtomobil sənayesi) işləyən işçilər üçün də çox zərərlidir.

Asbest kimi peşə amilləri, kadmium, nikel, xrom və radiasiya ağciyər xərçəngi riskini artırır. Asbeste məruz qalmada bu risk 5 ikən, siqaretlə birləşdikdə risk 50-100 dəfə artır. Peşəkar radona məruz qalma riski 20 dəfə artır. Bu artım tütün istifadəsi ilə artır. həddən artıq çoxdur. Bəzi metallara və kimyəvi maddələrə peşə məruz qalma,

• Radon qazı,

• Radiasiya,

• Əvvəlki bəzi ağciyər xəstəlikləri (ağciyər vərəmində yaranan çapıq toxuması, interstisial fibroz, büllöz amfizem və toxumaların destruksiya ilə müşayiət olunan bəzi digər ağciyər xəstəlikləri ağciyər xərçənginin inkişafı üçün əsas ola bilər.)

• Pəhriz vərdişləri: Ağciyər xərçəngində pəhrizin %5 təsirli olduğu iddia edilir. A vitamini və β-karotin baxımından aşağı pəhriz ağciyər xərçəngi riskini artırır. Vitamin E və selenium da antioksidant təsirləri ilə eyni şəkildə riski azaldır.

• Yağlı qidalarla qidalanan siqaret çəkənlərdə ağciyər xərçəngi riskinin artdığı göstərilmişdir. Çay (xüsusilə yaşıl çay) istehlakının da qoruyucu təsiri var.

• Avtomobillərin və fabrik tüstü bacalarının səbəb olduğu havanın çirklənməsinə də təsir göstərə bilər. ağciyər xərçəngi riskini artırır.Lakin riskin dərəcəsi müəyyən edilməmişdir.

• Odun və kömür yandırmaqla evlərin düzgün qızdırılmamasının, xərçəngin əmələ gəlməsinə səbəb olduğu göstərilmişdir. kanserogen maddələr.

SİMPOMLAR

• Daimi öskürək

• Sinə ağrısı, çiyin ağrısı, qol və ya bel ağrısı

  p>

• Hırıltı, hırıltı

• Qısalıq nəfəs,

• Ağızdan qan axıntısı və ya qanlı bəlğəm öskürək

• İştahsızlıq, kilo itkisi

• Zəiflik

• Qızdırma

DİQNOZ

Bu əlamət və əlamətlərlə həkimə müraciət edən xəstələrdə ətraflı anamnez alınmalıdır.Xəstənin fiziki müayinəsindən sonra diaqnoz üçün ilk növbədə standart döş qəfəsinin rentgenoqrafiyası çəkilməlidir. Bir çox xəstədə döş qəfəsinin rentgenoqrafiyasında şiş; və ya şişin səbəb olduğu bronxial obstruksiya səbəbiylə ventilyasiya olmaması, sətəlcəm və ya ağciyər membranları arasında şişə bağlı maye toplanmasının görünüşü təsbit edilə bilər. Növbəti addım kompüterli ağciyər tomoqrafiyasını çəkməkdir. (Ağciyər pərdələri arasında çoxlu maye yığılması halları istisna olmaqla; çünki Bu zaman əvvəlcə maye boşaldılmalı, sonra tomoqrafiya aparılmalıdır.) Kompüter tomoqrafiyası döş qəfəsinin rentgenoqrafiyasında kütlə və ya onun yaratdığı vəziyyət haqqında ətraflı məlumat verməklə yanaşı, həm də digər zədələnmələrə imkan verir. sinə rentgenində görüləcək kiçik görünəcək. Döş qəfəsinin standart rentgenoqrafiyası və kompüter tomoqrafiyası müayinəsindən sonra xəstəliyin olması, ağciyərdə yerləşməsi və yayılması müəyyən edilir.

Xəstəsində ağciyər xərçəngi olduğunu düşünən həkim, ağciyər xərçəngini müəyyən etməyə çalışmalıdır. bu nöqtədə yazmaq dediyimiz şiş növü. Burada aparılacaq prosedur şişin yerindən asılı olaraq dəyişir.

1.Bronxoskopiya: Bronxda yerləşmiş mərkəzi kütlə olduqda. , burun və ya ağızdan bronxoskop daxil edilir, şişə vizual olaraq çatır və biopsiya aparılır.(hissələrin) alınması prosesidir. Bronxoskop, ucunda parlaq işıq olan uzun, çevik, qələm kimi nazik bir borudur. Bu boru əyilə bilən olduğundan, burun və ya ağızdan asanlıqla daxil edilə bilər; Səs tellərindən keçərək qırtlağa, oradan nəfəs borusuna, sonra isə bronxlara keçir. Kütlənə çatılır, bronxoskop vasitəsilə kütlənin yerləşdiyi yerə göndərilən maye aspiratorun köməyi ilə qaba yığılır, yəni şiş sahəsi yuyulur və ora tökülən şiş hüceyrələri müayinə üçün çıxarılır.

2.Trans Torakal İncə İğne Aspirasiyası (TTİA):Mümkün olmadığı üçün döş qəfəsinə yaxın kütlə olduqda bronxoskopla nəfəs borusundan daxil olaraq ağciyərin sonuna çatmaq üçün kompüter tomoqrafiyası altında kütlənin yeri qeyd olunur və çox nazik iynə ilə döş qəfəsinin xaricindən kütləyə çatdırılır və ucuna şpris taxılaraq iynədən hüceyrələr kütlədən aspire edilir (vakuumla çıxarılır), slayd adlanan xüsusi şüşələrə yayılır, spirtdə saxlanılır, qurudulur və sonra müayinə üçün patoloqa göndərilir.

3. Plevra biopsiyası:Ağciyər pərdələri arasında maye toplandıqda, döş qəfəsindən ağciyər pərdələri arasındakı boşluğa (plevra boşluğuna) girərək ağciyər qişasının bir parçasının çıxarılmasıdır. xüsusi iynə ilə.

4. Torakoskopiya:Ümumi anesteziya altında döş qəfəsindən kiçik bir kəsik edilir. Ağciyər pərdələri arasındakı boşluğa (plevral boşluq) endoskopla dəlikdən daxil edilərək cihaza kamera əlavə edilərək bütün boşluq görünən hala gətirilir. Bu görüntüləmə üsulu sayəsində əksər hallarda xəstə nahiyədən biopsiya götürülərək qəti diaqnoz qoyulur.

AĞCİĞƏR XƏRÇƏNGİNİN NÖVLƏRİ (Hüceyrə Tipinə Görə)
 

KİÇİK OLMAYAN HÜCEYYƏLİ ağciyər XƏRÇƏNGİ

A) FLAMMA EPİTELİAL Hüceyrəli Ağciyər XƏRÇƏNGİ = EPİDERMOİD ağciyər xərçəngi

• Ən çox rast gəlinən ağciyər xərçəngidir. (40-60%)

• Siqaret çəkdikcə artır.

   B) ADENOKRƏNG

• Ağciyər xərçənglərinin 10-20%-ni təşkil edir.

• Tənəffüs yollarının ifraz edən hüceyrələrindən əmələ gəlir.

• Ağciyər xərçəngi siqaretlə ən az əlaqəlidir. Başqa sözlə desək, siqaret çəkməyənlərdə də müşahidə olunur.

   C) İYİ HÜCƏRƏLİ AĞCƏYƏR XƏRÇƏNGİ

• Ağciyər xərçənglərinin %5-10-dur.

• Ağciyərin periferik (son kənar) hissələrində yerləşir

KİÇİK Hüceyrəli Ağciyər Xərçəngi

• Ağciyər xərçənglərinin 15-25%-ni təşkil edir.

• Çox vaxt ağciyər xərçəngi səbəb olur.Mərkəzi hissələrdə yerləşir. Başqa sözlə, daha çox əsas bronxlarda və lob bronxlarında yerləşir.

• Siqaretlə birbaşa əlaqəlidir. Onun tezliyi siqaret çəkənlərdə çəkməyənlərə nisbətən daha yüksəkdir.

• Ağciyər xərçəngləri arasında ən sürətli inkişaf edən və ən erkən metastaz (yayılan) ağciyər xərçəngidir.

• STAGING

  Kiçik hüceyrəli olmayan ağciyər xərçəngində mərhələ TNM (Şiş, Limfa Düyünü, Metastaz) sisteminə görə aparılır. Ümumiyyətlə, kiçik olan və metastaz verməmiş bir şiş aşağı, böyük və metastaz olan şiş isə irəli mərhələdir. Aşağı mərhələli hallarda müvafiq müalicə ilə tam sağalma şansı var. Ancaq bu mərhələlərdə çox az xəstə aşkar edilir. . Mərhələ ilə bağlı qaydalar qısaca belədir:

  Mərhələ I: Metastaz yoxdur. Hamısı�

  _{oxumaq: 0}