Zob xəstəliyi

Nəfəs borusunu boynun ön hissəsindən və yan tərəfdən əhatə edən qalxanabənzər vəzinin iltihab və xərçəngdən başqa bir səbəblə böyüməsinə guatr deyilir. İfraz etdiyi hormonla maddələr mübadiləsi sürətini təyin edir. Əgər onun istehsal etdiyi hormon azalırsa, bədənimizin iş sürəti azalır, daha çox hormon ifraz edirsə, işləmə sürəti artır. Guatr xəstəliyi müxtəlif klinik şəkilləri ehtiva edir. Zob xəstəliklərini üç əsas qrupa ayıra bilərik: 1. Hipotireoz: Qalxanabənzər vəzinin daha az hormon ifraz etdiyi vəziyyətlər. Vəzinin ifraz etdiyi hormon qeyri-kafi olduğu üçün orqanizmin sürəti azalır, hərəkətlər ləngiyir, hisslər uyuşur. Bu xəstələrə lazım olan hormon dərman şəklində verilərək müalicə olunur.
2. Hipertireoz (tireotoksikoz): Qalxanabənzər vəzin həddindən artıq hormon ifraz etdiyi hallar: Bu qrupa toksik zob da deyilir. Orqanizmdə qalxanabənzər vəzi hormonunun çox olması səbəbindən orqanizmin iş sürəti artıb. Əllərdə titrəmə, əsəbilik, ürək döyüntüsü kimi şikayətlər müşahidə edilir. Bu qrupda üç növ zob var;
3. Hormon balansı olmayan zob xəstələri: Hər üç qrupda qalxanabənzər vəzinin forması düyünsüz böyümə, tək və ya çoxlu düyünlü struktur ola bilər. Zob xəstələrinin şikayətləri də xəstəliyin növünə görə dəyişir. Hormonların həddindən artıq istehsal edildiyi növlərdə (toksik zob), əllərdə titrəmə və tərləmə, ürək döyüntüsü, əsəbilik, gözlərin yuvasından çıxması, ishal, iştahanın artması, kökəlmə qabiliyyətinin olmaması və menstruasiya pozuntuları müşahidə edilir. Hormonların qeyri-kafi istehsal olunduğu hallarda hərəkətlərin və emosiyaların ləngiməsi, əllərin quruması, saçların quruması və tökülməsi, aybaşı dövrünün pozulması müşahidə edilir. Hormonal balansı olmayan xəstələrdə də müxtəlif klinik şikayətlər baş verə bilər. Bu xəstəliklərin hamısında qalxanabənzər vəz böyüyə, düyünlər əmələ gələ bilər. Tiroid bezi yod elementindən istifadə edərək hormonlar istehsal edir. Bu elementin çatışmazlığı olan yerlərdə zob tez-tez rast gəlinir.Yod çatışmazlığını korreksiya etməklə zob xəstəliyinin qarşısını almaq olar. Qandakı hormonların miqdarını yoxlamaq və qalxanabənzər vəzinin strukturunu görmək üçün sadəcə olaraq ultrasəs müayinəsindən keçmək adətən diaqnoz üçün kifayətdir. Bu iki testdən sonra lazım olduqda sintiqrafiya və iynə biopsiyası kimi digər testlər də aparılır. Hər zob xəstəliyi əməliyyat tələb etmir. Bəzi hallarda cərrahi müdaxilə tələb olunur:
1. Boyundakı böyümüş zob estetik problem yaradır.
2. Böyümüş xəstəlik yemək borusunu məhv edir və nəfəs borusunun sıxılması.
3. Zob hormon balansının pozulmasına səbəb olur.
4. Xərçəng aşkarlanır və ya xərçəngdən şübhələnir. Bütün zob xəstələrini nəzərə alsaq, xərçəngə tutulma ehtimalı 15% təşkil edir.Xəstəliyin bəzi növləri dərman müalicəsi, bəziləri radioaktiv yod müalicəsi (tiroid vəzinin şüalanma ilə məhv edilməsi), bəzilərində isə cərrahi müalicə tələb olunur. Zobun xəstəlikləri müxtəlif olduğu kimi, əməliyyatları da müxtəlifdir. Qalxanvari vəzi iki hissədən ibarətdir. Əməliyyat zamanı bu hissələrdən biri və ya hər ikisi çıxarıla bilər və ya hər iki hissədən bəziləri çıxarıla bilər. Qalxanabənzər vəzinin nə qədər çıxarılacağı, yəni bu əməliyyat variantlarından hansının tətbiq ediləcəyi xəstəliyin növünə görə planlanır. Xüsusilə çoxlu düyünlü zob xəstəliyində, əməliyyatdan sonra qalxanabənzər vəzi toxuması qalsa, zamanla böyüyə və zobun təkrarlanmasına səbəb ola bilər. Bu səbəbdən əməliyyatın xəstəliyə uyğun planlaşdırılması vacibdir. Əməliyyatın növündən asılı olaraq, bir çox xəstələr tiroid hormonu ekstraktı (dərman) istifadə etməli ola bilər. Bütün zob xəstələri, əməliyyat olunub-olunmamasından asılı olmayaraq, xəstəliyindən asılı olaraq müntəzəm olaraq yoxlanılmalıdır.

_{oxumaq: 0}