Nüsrət Gökçenin ətə duz səpdiyi "salt bae" fotosu ötən il böyük səs-küy yaratmışdı. Təəssüf ki, duz bu şəkildə istifadə edildikdə çox zərərli ola biləcək bir maddədir.
Duz... Bəşər tarixinin başlanğıcından bu günə qədər həmişə məşhur olan ağ maddə... Qədim Romada , legionerlərə duzla maaş verilirdi. Dövlətlərin mühüm gəlir maddələrindən biri duz vergisi idi. Saxlanma şəraitinin indiki kimi olmadığı o dövrlərdə duzdan qidaların saxlanması və daşınması üçün də istifadə edilirdi. Gördüyünüz kimi, duz demək olar ki, qızıl qədər qiymətlidir - bəzən daha da qiymətlidir. Yaxşı, bədənimiz üçün də eynidir?
Duz bütün insanların qida rasionuna daxil edilməli olan elementlərdən biridir. Duzun tərkibindəki natrium mineralı qida və oksigenin daşınmasını asanlaşdırır, sinirlərə mesaj ötürməyə imkan verir və əzələlərimizin işləməsinə kömək edir. Bəs bütün bunları yerinə yetirmək üçün gündəlik nə qədər natrium qəbul etməliyik? Gündə 500 mq-dan azdır. Yəni, dörddə bir çay qaşığından azdır (2,5 qram duzda 1 qram natrium var). Bundan əlavə, sağlam böyrəyi olan biri bədənin ehtiyac duyduğu duzu saxlamaqda əla uğur qazanır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı gündə 5 qramdan az və ya bir çay qaşığından az duz istehlak etməyi tövsiyə edir. Bizdə isə orta hesabla bu məbləğ 3 dəfə, yəni 15 qramdır.
Bəs həddindən artıq duz qəbulu orqanizmdə nələrə səbəb olur?
Zamanla həddindən artıq duz qəbulu qan damarlarını sərtləşdirən və daraldan yüksək qan təzyiqi (hipertoniya) ola bilər. Əhəmiyyətli orqanlara qan və oksigen axını azalır. Beləliklə, ürək bütün bədənə qan pompalamaq üçün daha çox işləməlidir, bu da qan təzyiqini artırır. Böyrəklərə artan təzyiq onların zədələnməsinə səbəb olur. Zədələnmiş böyrəklərdən ayrılan bəzi maddələr də qan təzyiqini daha da artırır və mürəkkəb zəncirə səbəb olur.
Həddindən artıq duz istehlakı ürək çatışmazlığı riskini artırır. Bundan asılı olmayaraq, ürək çatışmazlığı olan xəstələrdə həddindən artıq duz qəbulu ağciyərlərdə maye yığılmasına və tənəffüs çatışmazlığına səbəb ola bilər. Yüksək duz istehlakı beyin üçün də zərərlidir. Bu yaxınlarda başa çatmış bir araşdırma göstərdi ki, normal pəhrizdən çox duz qəbulu yaddaş və düşüncə sürətinə zərərli təsir göstərir.
İstifadə etdiyimiz duzun miqdarı. Qida qəbulunu azaltmaq üçün nə etməliyik?
- Yeməklərimizi mümkün qədər özümüz hazırlamalıyıq.
- İşlənmiş qidalardan uzaq durmalıyıq.
- Kiçik porsiyalar hazırlamalıyıq.
- Hazır qidaların qablaşdırmasının üzərindəki məhsulun məzmununu oxumalıyıq.
Duzun tam zərərli olmadığını dedik. . Faringit kimi boğazda çox karıncalanma və ağrıların olduğu hallarda bir stəkan suya yarım çay qaşığı duz qarışdırıb qarqara etsəniz ağrılarınızın azaldığını görərsiniz. Təbii ki, suyu udmamaq üçün diqqətli olun. :)
oxumaq: 0
